Late Glacial and Holocene plant cover in Wȩgliny, Lubsza Plain, south-west Poland, based on pollen analysis

Acta Palaeobotanica

Volumn 53, Issue 2, 2013, Pages 191-233

  Jurochnik, Aleksandra ^a   Nalepka, Dorota ^a  

^a W SZAFER INSTITUTE OF BOTANY   (Poland)

Author keywords

Holocene; Laacher See Tephra; Late Glacial; Lower Lusatia; Palynology; Poland; Vegetation changes

Indexed keywords

CHRONOLOGY; HOLOCENE; LAACHER SEE TEPHRA; LATE GLACIAL; PALYNOLOGY; TEPHRA; VEGETATION COVER;

POLAND;

EID: 84902252966     PISSN: 00016594     EISSN: None     Source Type: Book Series    
DOI: 10.2478/acpa-2013-0013     Document Type: Article

References (188)

1. AALBERSBERG G. & LITT T. 1998. Multiproxy climate reconstructions for the Eemian and Early Weichselian. J. Quatern. Sci., 13: 367-390.
2. AARNES I., KÜHL N. & BIRKS H.H. 2012. Quantitative climate reconstruction from late-glacial and early Holocene plant macrofossils in western Norway using the probability density function approach. Rev. Palaeobot. Palynol., 170: 27-39.
3. ALEXANDROWICZ S.W. & NOWACZYK B. 1982. Late-Glacial and Holocene lake sediments at Pomorsko near Sulechów. Quest. Geogr., 8: 5-17.
4. ANDERSEN S. TH. 1979. Identification of wild grasses and cereal pollen. Danm. Geol. Unders.: 69-92.
5. BAGNIEWSKI Z. 1995. O obecności stanowisk kul-tury Duvensee na terenie Polski Zachodniej. Stud. Archeol., 26: 123-145.
6. BAŁAGA K. 1990. The development of Lake Łukcze and changes in the plant cover of the south-western part of the Łȩczna- Włodawa Lake District in the last 13 000 years. Acta Palaeobot., 30(1-2): 77-146.
7. BARTCZAK E. 2001a. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Zasieki (608), z obja-śnieniami.
8. BARTCZAK E. 2001b. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Lubsko (609), z obja-śnieniami.
9. BARTKOWSKI T. 1961. O granicy zlodowacenia bał-tyckiego w okolicy Lubska (północna krawȩdź Wysoczyzny Żarskiej). Sprawozd. PTPN za I i II kwartał, 63(1): 102-107.
10. BARTKOWSKI T. 1963. O formach rozciȩcia margi-nalnego i niektórych formach strefy marginalnej na Nizinie Wielkopolskiej. Bad. Fizjogr. Pol. Zach., 11: 7-50.
11. BARTKOWSKI T. 1967. O formach strefy marginalnej na Nizinie Wielkopolskiej. PTPN, Pr. Kom. Geogr.-Geol., 7(1): 1-260.
12. BASISTHA B.C., SHARMA N.P., LEPCHA L., ARRA-WATIA M.L. & SEN A. 2010. Ecology of Hippophaë salicifolia D. Don of temperature and sun-alpine forests of North Sikkim Himalayas - a case study. Symbiosis, 50: 87-95.
13. BEHRE K.-E., HÖLZER A. & LEMDAHL G. 2005. Botanical macro-remains and insects from the Eemian and Weichselian site of Oerel (northwest Germany) and their evidence for the history of climate. Veget. Hist. Archaeobot., 14: 31-53.
14. BEHRE K.-E., BRANDE A., KÜSTER H. & RÖSCH M. 1996. Germany: 507-551. In: Berglund B. et al. (eds), Palaeoecological Events During the Last 15 000 Years: Regional Syntheses of Palaeoecologi-cal Studies of Lakes and Mires in Europe. John Wiley and Sons, New York.
15. BERGLUND B.E. & RALSKA-JASIEWICZOWA M. 1986. Pollen analysis and pollen diagrams: 455-484. In: Berglund B.E. & Ralska-Jasiewiczowa M. (eds.), Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology. John Wiley and Sons, Chiches-ter-Toronto.
16. BEUG H.-J. 2004. Leitfaden der Pollenbestimmung für Mitteleuropa und angrenzende Gebiete. Verlag Dr. Friedrich Pfeil, München.
17. BIRKS H.H. & BIRKS H.J.B. 2000. Future uses of pollen analysis must include plant macrofossils. J. Biogeogr., 27: 31-35.
18. BIRKS H.H. & BIRKS H.J.B. 2006. Multi-proxy studies in palaeolimnology. Veget. Hist. Archaeobot., 15: 235-251.
19. BIRKS H.J.B. & Lotter A.F. 1994. The impact of the Laacher See Volcano (11 000 yr B.B.) on terrestrial vegetation and diatoms. J. Paleolimnol., 11: 313-322.
20. BITTMANN F. 2007. Reconstruction of the Allerød vegetation of the Neuwied Basin, western Germany, and its surroundings at 12 900 cal B.P. Veget. Hist. Archaeobot., 16: 139-156.
21. BLOCKLEY S.P.E., BLOCKLEY S.M., DONAHUE R.E., LANE C.S., LOWE J.J. & POLLARD A.M. 2006. The chronology of abrupt climate change and Late Upper Palaeolithic human adaptation in Europe. J. Quatern. Sci., 21(5): 575-584.
22. BłASZKIEWICZ M. 2007. Znaczenie popiołów wul-kanicznych w chronostratygrafii i rekonstrukcjach zmian ś rodowiskowych Europy Środkowej w cia̧gu ostatnich 15 tysiȩcy lat (summary: The use of volcanic ash in chronostratigraphy and the reconstruction of environmental changes in Central Europe over the last 15, 000 years) Przegl. Geogr., 79(3/4): 615-625.
23. BłASZKIEWICZ M. 2011. Timing of the final disappearance of permafrost in the central European. Lowland, as reconstructed from the evolution of lakes in N Poland. Geol. Quarter., 55(4): 361-374.
24. BRAUER A., ENDRES C., GÜNTER C., LITT T., STEBICH M. & NEGENDANK F.F.W. 1999. High resolution sediment and vegetation responses to Younger Dryas climate change in varved lake sediments from Meerfelder Maar, Germany. Quatern. Sci. Rev., 18: 321-329.
25. BRINKKEMPER O., VAN GEEL B. & WEIGERS J. 1987. Palaeocological study of a middle-pleniglacial deposit from Tilligte, the Netherlands. Rev. Palae-obot. Palynol., 51: 235-269.
26. BRONK RAMSEY CH. 2010. OXCAL V 4. 1.7 (Available on: https://c14.arch.ox. ac.uk/oxcal/OxCal.html).
27. BRUD S. & MAMAKOWA K. 2001. Late Glacial-Holocene evolution of the Wa̧tok stream valley in Tarnów-Gumniska site, South Poland. Stud. Geo-morph. Carp.-Balcan., 35: 81-88.
28. BURDUKIEWICZ J.M. 1976. The Hamburgian Culture in Poland. Union Internationale des Sciences Préhistoriques et Protohistoriques, Ixe Congres, Nice 13-18 Septembre 1976, Résume des Communications: 248.
29. BURDUKIEWICZ J.M., SZYNKIEWICZ A. & MAL-KIEWICZ M. 2003. Dalsze badania osadnictwa schyłkowopaleolitycznego na tle warunków pale-oekologicznych w Łȩgoniu, pow. Wschowa. Śl. Spraw. Archeol., 45: 17-34.
30. BURDUKIEWICZ J.M., SZYNKIEWICZ A. & MAL-KIEWICZ M. 2007. Paleoenvironmental setting of the Late Paleolithic sites in Kopanica Valley: 67-85. W: Kobusiewicz M. & Kabaciński J. (eds.), Studies in the Final Paleolithic Settlement of the Great European Plain, Institute of Archaeology and Ethnology Polish Academy of Sciences, Branch Poznań and Poznań Prehistoric Society, Poznań.
31. CHMAL R. 2001a. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w Skali 1:50 000, arkusz Gubin (571), z obja-śnieniami.
32. CHMAL R. 2001b. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Kaniów (572), z obja-śnieniami.
33. COOPE G.R. 2002. Changes in the thermal climate in northwestern Europe during marine oxygen isotope stage 3, estimated from fossil insect assemblages. Quatern. Res., 57: 401-408.
34. CZIESLA E. & MASOJĆ M. 2007. The uniserially barbed harpoon from Wȩgliny (Wodra Valley, Lower Lusatia, Poland) and some cultural implications: 33-41. In: Masojć M., Płonka T., Ginter B. & Kozłowski S. K. (eds.), Contributions to the Central European Stone Age. Papers dedicated to the Late Professor Zbigniew Bagniewski, Wrocław.
35. DEBRET M., SEBAG D., CROSTA X., MASSEI N., PETIT J-R., CHAPRON E. & BOUT-ROU-MAZEILLES B. 2009. Evidence from wavelet analysis for a mid-Holocene transition in global climate forcing. Quatern. Sci. Rev., 28: 2675-2688.
36. DEMIDOWICZ M. & KONOPCZYŃSKI W. 2011. Cha-rakterystyka województwa lubuskiego. In: Lewicki Z. (ed.), Stan środowiska w województwie lubu-skim w latach 2009-2010, Biblioteka Monitoringu Środowiska Zielona Góra - Gorzów Wlkp., 148: 7-13.
37. DOMAŃSKI G. & BURDUKIEWICZ J.M. 1994. Har-pun jednorzȩdowy z Wȩglin, gm. Gubin, woj. zielo-nogórskie. Śl. Spraw. Archeol., 35: 529-532.
38. DYAKOWSKA J. 1959. Podrȩcznik palinologii. Metody i Problemy: 185-250. Wydawnictwo Geolo-giczne, Warszawa.
39. DZIEDUSZYŃSKA D. 2011. Ochłodzenie młodszego dryasu i jego efekty morfologiczne w rejonie łódz-kim (summary: Younger Dryas cooling and its mor-phogenetic importance in the Łódź region (Central Poland). Acta Geogr. Lodzi., 98: 14-38.
40. ERDTMAN G. 1960. The acetolysis method. A Revised Description. Svensk Bot. Tidskr., 54(4): 561-564.
41. ERDTMAN G., BERGLUND B. & PRAGLOWSKI J. 1961. An introduction to a Scandinavian pollen flora. Grana Palynol., 2(3): 3-86.
42. FAEGRI K. & IVERSEN J. 1978. Podrȩcznik analizy pyłkowej. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
43. FAEGRI K. & IVERSEN J. 1989. Which plants? Iden tification Keys for the Northwest European Pollen Flora extracted from Textbook of Pollen Analysis: 1-52. IV Edition. John Wiley and Sons, Chichester.
44. FLOREK S. 1976. Sprawozdanie z badań sondażowych na stanowisku Wȩgliny 5 woj. zielonogórskiego (dawny powiat lubski). Śl. Spraw. Archeol., 18: 13-15.
45. GAŁKA M. & TOBOLSKI K. 2006. Materiały do roz-mieszczenia subfosylnych i współczesnych sta-nowisk kłoci wiechowatej Cladium mariscus (L.) Pohl. w Parku Narodowym "Bory Tucholskie": 71-85. In: Banaszak J. & Tobolski K. (eds.), Park Narodowy Bory Tucholskie u progu nowej dekady. Bydgoszcz.
46. GAŁKA M. & TOBOLSKI K. 2011. The history of Cladium mariscus (L.) Pohl. In the "Kocie Ostrowiec-kie" Reserve (Drawieński National Park). Part I. Stud. Quatern., 28: 53-59.
47. GARDNER A. 1999. The ecology of Neolithic environmental impacts - re-evaluation of existing theory using case studies from Hungary & Slovenia. Docum. Praeh., 26: 163-183.
48. VAN GEEL B. 1978. A palaeoecological study of Holocene peat bog sections in Germany and the Netherlands. Rev. Palaeobot. Palynol., 25: 1-120.
49. VAN GEEL B. 2001. Non-pollen palynomorphs: 99-119. In: Smol J.P., Birks H.J.B. & Last W.M. (eds.), Tracking Environmental Change Using Lake Sediments. Vol. 3: Terrestrial, Algal and Silicaceous Indicators. 3, Kluvwer Academic Publishers.
50. VAN GEEL B. & APTROOT A. 2006. Fossil ascomyc-etes in Quaternary deposits. Nova Hedwigia, 82: 313-329.
51. VAN GEEL B. & COOPE G.R, VAN DER HAMMEN T. 1989. Palaeoecology and stratigraphy of the Late-glacial type section at Usselo (the Netherlands). Rev. Palaeobot. Palynol., 60: 25-129.
52. GŁOWACKI M. 2006. Geneza zbiorników akumu-lacji biogenicznej koło Brodów na Wysoczyźnie Lubskiej w świetle badań morfologicznych i lito-logicznych (summary: Genesis of biogenic accumulation reservoirs near Brody in the Lubska highland in light of morphological and lithological investigations). Bad. Fizjogr. Pol. Zach., Seria A - Geogr. Fiz., 57: 21-34.
53. GÖRANSSON H. 1986. Man and the forests of nemoral broad-leafed trees during the Stone Age. Striae 24: 143-152.
54. GRANOSZEWSKI W. 2003. Late Pleistocene vegetation history and climatic changes at Horoszki Duże, E Poland: a palaeobotanical study. Acta Palaeobot., Suppl., 4: 1-95.
55. GRANOSZEWSKI G., NITA M. & NALEPKA D. 2004. Selaginella selaginoides (L.) P. Bcaux. ex Schrank & Mart - Lesser clubmoss: 355-359. In: Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E. Jr. & Turner Ch. (eds.) (eds.), Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
56. HEGI G. 1965. Ilustierte Flora von Mittel-Europa 5(1). Carl Hauser Verlag, München.
57. HEIRI O., LOTTER A.F. & LEMCKE G. 2001. Loss on ignition as a method for estimating organic and carbonate content in sediments: reproducibility and comparability of results. J. Paleolimnol., 25: 101-110.
58. HERBICHOWA M. & WOłEJKO L. 2004. Torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum bux-baumi, Schoenetum nigricantis): 163-171. In: Herbich J. (ed.), Wody słodkie i torfowiska. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - pod-rȩcznik metodyczny. Vol. 2. Ministerstwo Środowi-ska, Warszawa.
59. HERKING C.M. 2004. Pollenanalytische Untersuchungen zur holozänen Vegetationsgeschichte entlang des östlichen unteren Odertals und südlichen unteren Wartatals in Nordwestpolen. PhD thesis, University of Göttingen.
60. HOUSLEY R.A., MACLEOD A., NALEPKA D., JUROCHNIK A., MASOJĆ M., DAVIES L., LINCOLN P.C., BRONK RAMSEY CH., GAMBLE C.S. & LOWE J.J. 2013 Tephrostratigraphy of a Late-glacial lake sediment sequence at Wȩgliny, southwest Poland Quatern. Sci. Rev., 77: 4-18. DOI. org/10.1016/j.quascirev. 2013.07.014.
61. HRYNOWIECKA-CZMIELEWSKA A. 2010. History of vegetation and climate of the Mazovian (Holstein-ian) interglacial and the Liviecian (Saalian) glaciation on the basis of pollen analysis of palaeolake sediments from Nowiny Żukowskie, SE Poland. Acta Palaeobot., 50(1): 17-54.
62. HULTEN E. 1950. Atlas över växternas utbredn-ing i Norden (Atlas of the distribution of vascular plants in NW Europe). Gen. Lit. Aus. Forl., Stockholm.
63. HUNTLEY B. & BIRKS H.J.B. 1983. An Atlas of Past and Present Pollen Maps for Europe: 0-13, 000 Years Ago. Cambridge University Press, Cambridge.
64. ISARIN R.F.B. 1997. Permafrost distribution and temperatures in Europe during the Younger Dryas. Permafr. Perigl. Proc., 8: 313-333.
65. ISARIN R.F.B. & BOHNACKE S.J.P. 1999. Mean July temperatures during the Younger Dryas in Northen and Central Europe as inferred from climate indicator plants species. Quatern. Res., 51: 158-173.
66. ISARIN R.F.B. & RENSSEN H. 1999. Reconstructing and modelling Late Weichselian climates: the Younger Dryas in Europe as a case study. Ear.-Sci. Rev., 48: 1-38.
67. ISARIN R.F.B., RENSSEN H. & VANDENBERGHE J. 1998. The impact of the North Atlantic ocean on the Younger Dryas climate in north-western and central Europe. J. Quatern. Sci., 13: 447-453.
68. IVERSEN J. 1944. Viscum, Hedera and Ilex as climatic indicators. A contribution to the study of past-glacial temperature climate. Geol. Förenin. i Stockholm Förhandl., 66: 463-483.
69. IVERSEN J. 1954. The Late-Glacial flora of Denmark and its relation to climate and soil. Danm. Geol. Unders. II.række, 80: 87-119.
70. JAHNS S. 1999. Ein holozänes Pollendiagramm vom Kleinen Mochowsee, nördliche Niederlausitz., Gleditschia, 27(1-2): 45-56.
71. JAHNS S. 2006. Palynological investigations into the Late Pleistocene and Holocene history of vegetation and settlement at the Löddigsee, Mecklenburg, Germany. Veget. Hist. Archaeobot., 16: 157-169.
72. JAHNS S. & HERKING C. 2002. Zur holozänen und spätpleistozänen Vegetationsgeschichte im westlichen Odergebiet. In: Gringmuth-Dallmer E. & Leciejewicz L. (eds.), Forschungen zu Mensch und Umwelt im Odergebiet in ur- und frühgeschichtlicher Zeit. Römi.-Ger. Forsch., 60: 33-49.
73. JERMACZEK D. 2011. Ochrona Przyrody: 121-137. In: Lewicki Z. (ed.), Stan środowiska w województwie lubuskim w latach 2009-2010. Biblioteka Monito-ringu Środowiska Zielona Góra - Gorzów Wlkp.
74. JIN L. & CHEN F. 2008. Progress in rapid climate changes and their modeling study in millennial and centennial scales. Front. Earth Sci. In China, 2(2): 187-198.
75. JUROCHNIK A. 2012. Late Glacial and Holocene Plant Cover in Wȩgliny - Lubsza Plain. (in Polish: Późnoglacjalna i holoceńska szata roślinna w Wȩglinach - Ziemia Lubuska). PhD thesis, Archives of the W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
76. JUVIGNÉ É., KOZARSKI S. & NOWACZYK B. 1995. The occurence of Lacheer See Tephra in Pomera-nia, NW Poland. Boreas, 24: 225-231.
77. KACZMAREK CZ. 1960. Wapieniolubna roślinność ła̧kowo-bagienna na Wysoczyźnie Leszczyńskiej pomiȩdzy Gostyniem a Śremem. Bad. Fizjogr. Pol. Zach., 6: 207-231.
78. KACZMAREK CZ. 1962. Wapieniolubna roślinność ła̧kowo-bagienna na Wysoczyźnie Leszczyńskiej miȩdzy Lesznem a Ksia̧żem Wlkp. Bad. Fizjogr. Pol. Zach., 10: 291-307.
79. KANERVA R. 1956. Pollenanalytische Studien über die spätquartäre Wald- und Klimageschichte von Hyrynsalmi in NO-Finnland. Ann. Acad. Sci. Fenn., Serie A III, 46: 1-108.
80. DE KLERK P. 2002. Changing vegetation patterns in the Endinger Bruch area (Vorpommern, NE Germany) during the Weichselian Lateglacial and Early Holocene. Rev. Palaeobot. Palynol., 119: 275-309.
81. DE KLERK P. 2008. Patterns in vegetation and sedimentation during the Weichselian Late-glacial in north-eastern Germany. J. Biogeogr., 35: 1308-1322.
82. de KLERK P., JANKE W., KÜHN P. & THEUER-KAUF M. 2008. Environmental impact of the Laacher See eruption at a large distance from the volcano: Integrated palaeoecological studies from Vorpommern (NE Germany). Palaeogeogr., Palaeo-climat., Palaeoecol., 270(1-2): 196-214.
83. KOBUSIEWICZ M. & KABACIŃSKI J. (eds.). 1993. Chwalim: subboreal hunter-gatherers of the Polish Plain. Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, Poznań.
84. KOBUSIEWICZ M., KOWALKOWSKI A., NOWA-CZYK B. & OKUNIEWSKA-NOWACZYK I. 2001. The development of the dune in Pomorsko: 17-32. Guide-Book Jasień-Pomorsko Late Vistulian and Early Holocene of the region between the Spree and Odra rivers May 1-5, 2001 Bautzen-Dychów, International Union for Quaternary Research, Commission on the Study of the Holocene Subcommission on the Eurosiberian Holocene Spree-Odra 2001.
85. KOłODZIEJSKI A. 1984. Dotychczasowe wyniki badań zespołu osadniczego ludności kultury łużyc-kiej w Wicinie. Prz. Lubus., 1-2(47-48): 3-14.
86. KOLSTRUP E. 1979. Herbs as July temperature indicators for parts of the Pleniglacial and the Late-glacial in the Netherlands. Geol. Mijnb., 59: 337-380.
87. KOLSTRUP E. 1980. Climate and stratigraphy in Northwestern Europe between 30, 000 BP and 13, 000 BP with special reference to the Netherlands. Mededel. Rijks Geol. Dienst, 32: 1-253.
88. KOMÁREK J. & JANKOVSKÁ V. 2001. Review of the green algal genus Pediastrum: implication for pollen-analytical research. Bibl. Phycol., 108: 1-127.
89. KOŃCZAK-KONARKOWSKA B. 2005. VII. Gleby. In: Stan środowiska w województwie lubuskim w 2005 roku. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowi-ska w Zielonej Górze, Zielona Góra.
90. KONDRACKI J. 1988. Geografia fizyczna Polski. Pań-stwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
91. KONDRACKI J. 1994. Geografia Polski. Mezore-giony fizycznogeograficzne: 77-126. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
92. KONDRACKI J. 2002. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
93. KOWALKOWSKI A., NOWACZYK B., OKUNIEW-SKANOWACZYK I. 1999. Chronosequence of biogenic deposits and fossil soils in the dune near Jasień, Western Poland: 107-125. In: Schirmer W. (ed.), Dunes and fossil soils. GeoArchaeoRhein 3, Münster.
94. KOWALSKA J. 2010. Cell wall ultrastructure in Pediastrum - a valid taxonomic criterion? In: Wołowski K., Kwandrans J. & Wojtal A. Z. (eds.), Taxonomy the queen of science - The beauty of algae. Book of abstracts of the 29th International Phycological Conference of the Polish Phycological Society, Kraków - Niedzica, Poland, 19-23rd May 2010: 117.
95. KOWALSKA J. 2011. Taksonomia i ekologia rodzaju Pediastrum Meyen (Chlorophyta) w Polsce. PhD thesis, Archives of the W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
96. KOZARSKI S. 1963. Recesja ostatniego la̧dolodu z pół-nocnej czȩści Wysoczyzny Gnieźnień skiej a kształ-towanie siȩ pradoliny Noteci-Warty (summary: Recession of the last ice-sheet from the northern part of Gniezno Pleistocene Plateau and the formation of the ice-marginal valley of the rivers Notec and Warta). Geogr. Zesz. Nauk. UAM, Poznań 11: 51-60.
97. KOZARSKI S. 1993. Late Vistulian deglaciation and the expansion of the periglacial zone in NW Poland. Geol. Mijnb., 72: 143-157.
98. KOZARSKI S. 1995. Deglacjacja północno-zachodniej Polski: warunki środowiska i transformacja geosys-temu (∼20 ka-10 ka BP). Dokumentacja Geogra-ficzna, 1, IGIPZ PAN, Warszawa: 1-82.
99. KOZARSKI S. & NOWACZYK B. 1999. Paleoge-ografia Polski w vistulianie: 79-103. In: Starkel L. (ed.), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
100. KRUPIŃSKI K.M., TOBOLSKI K., RALSKA-JASIE-WICZOWA M. & NALEPKA D. 2004. Hippophaë rhamnoides L. - Sea-buckthorn: 119-124. In: Ral-ska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E. Jr. & Turner Ch. (eds.) (eds.), Isopollen history of trees and shrubs. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
101. KUPRYJANOWICZ M. 2000. Późnoglacjalne i holo-ceńskie zmiany roślinności okolic uroczyska. In: Czerwiński A. (ed.), Przemiany siedlisk i roślin-ności torfowisk uroczyska Stare Biele w Puszczy Knyszyńskiej. Rozpr. Nauk. Politech. Białost., 70: 78-97.
102. LAMB H.H. 1977. Climate: Present, Past and Future. Methuen, London.
103. LATAŁOWA M. 2004. Late Glacial: 385-393. In: Ral-ska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E. Jr. & Turner Ch. (eds.) (eds.), Isopollen history of trees and shrubs. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
104. LATAŁOWA M., TOBOLSKI K. & NALEPKA D. 2004. Pinus L. subgenus Pinus (subgen. Diploxylon (Koehne) Pilger - Pine: 165-178. In: Ralska-Jasiewi-czowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E. Jr. & Turner Ch. (eds.) (eds.), Isopollen history of trees and shrubs. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
105. LITT T., SCHMINCKE H.-U. & KROMER B. 2003. Environmental response to climate and volcanic events in central Europe during the Weichselian Lateglacial. Quatern. Sci. Rev., 22: 7-32.
106. LORENC H.(ed.) 2005. Atlas Klimatu Polski. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa.
107. MALKIEWICZ M. 2002. Analiza palinologiczna osadów jeziornych z profilu Łȩgoń 5 z rejonu Wschowy - dolina Kopanicy (summary: Palynological analysis of lake deposits in the area of site Łȩgoń, near Wschowa). Śl. Spraw. Archeol., 44: 79-85.
108. MAMAKOWA K. 1989. Late Middle Polish Glaciation, Eemian and Early Vistulian vegetation at Imbramowice near Wrocław and the pollen stratigraphy of this part of the Pleistocene in Poland. Acta Palaeobot., 29(1): 11-176.
109. MAMAKOWA K. 1997. Compiling, entering and processing of Polish data relating to the last interglacial. Scientific report no 2: 1-15. Unpublished report. Archives of the W. Szafer Institute of Botany Polish Academy of Sciences, Kraków.
110. MAMAKOWA K. 2003. Zarys historii badań paleobo-tanicznych czwartorzȩdu. Bot. Guideb., 26: 41-64.
111. MANGERUD J., ANDERSEN S.T., BERGLUND B.E., & DONNER J. 1974. Quaternary stratigraphy of Norden, a proposal for terminology and classifica-tion. Boreas, 3: 109-126.
112. MARGIELEWSKI W. 1997. Formy osuwiskowe pasma Jaworzyny Krynickiej i ich zwia̧zek z budowa̧ geo-logiczna̧ regionu (summary: Landslide forms of the Jaworzyna Krynicka Range and their connection with the geological structure of the region). Kwart. AGH Geol., 23: 45-102.
113. MASOJĆ M., MALKIEWICZ M., SADOWSKI S. & WłODARSKI W. 2006. Final Palaeolithic sites at Wȩgliny, distr. Gubin SW Poland. Preliminary results of archaeological and palaeoenvironmental studies. Śl. Spraw. Archeol., 48: 61-74.
114. MATUSZKIEWICZ J.M. 2006. Zespoły leśne Polski: 1-365. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
115. MATUSZKIEWICZ J.M. 2008. Geobotanical regionali-zation of Poland (Regionalizacja geobotaniczna Polski). IGiPZ PAN, Warszawa, wydawnictwo on-line (Available on http://www.igipz.pan.pl/tl-files/igipz/ZGiK/opracowania/regiony- geobotaniczne/regiony-opracowanie.pdf).
116. MATUSZKIEWICZ W. & BOROWIK M. 1957. Mate-riały do fitosocjologicznej systematyki lasów łȩgo-wych w Polsce. Acta Soc. Bot. Pol., 26(4): 719-756.
117. MEDWECKA-KORNAŚ A. 1977. Zespoły leśne i zaro-ślowe: 389-390. In: Szafer W. & Zarzycki K. (eds.), Szata roślinna Polski. Tom 1. Państwowe Wydaw-nictwo Naukowe, Warszawa.
118. MERKT J. & MÜLLER H. 1999. Varve chronology and palynology of the Lateglacial in northwest Germany from lacustrine sediments of Hämelsee in Lower Saxony. Quatern. Intern., 61: 41-59.
119. MILECKA K., KUPRYJANOWICZ M., MAKOHO-NIENKO M., OKUNIEWSKA-NOWACZYK I. & NALEPKA D. 2004. Quercus L. - oak: 189-196. In: Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasyli-kowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E. Jr. & Turner Ch. (eds.) (eds.), Isopollen history of trees and shrubs. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
120. MILEWICZ J. 1992. Mapa podstawowa utworów powierzchniowych w skali 1:50 000 do mapy geolo-gicznej Polski w skali 1: 200 000. Państwowy Insty-tut Geologiczny.
121. MIOTK-SZPIGANOWICZ G., ZACHOWICZ J., RALSKA-JASIEWICZOWA M. & NALEPKA D., 2004. Corylus avellana L. - Hazel: 79-87. In: Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E. Jr. & Turner Ch. (eds.) (eds.), Isopollen history of trees and shrubs. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
122. MOJSKI J. E. 2005. Ziemie polskie w czwartorzȩdzie. Zarys morfogenezy. Państwowy Instytut Geolo-giczny, Warszawa.
123. MOOR P.D., WEBB J.A. & COLLINSON M.E. 1991. Pollen analysis. Blackwell Scientific Publications.
124. NALEPKA D. 1999. Analiza pyłkowa kopalnych i współ- czesnych poziomów glebowych - problemy meto-dyczne (summary: Pollen analysis of fossil and recent soils. Methodological problems). Roczn. Gle-bozn., 50(1/2): 135-153.
125. NALEPKA D. 2005. Late Glacial and Holocene pala-eoecological conditions and changes of vegetation cover under early farming activity in the south Kujawy region (central Poland). Acta Palaeobot., Suppl., 6: 1-90.
126. NALEPKA D. & WALANUS A. 1995. Arytme-tyka w diagramach palinologicznych. Wiad. Bot., 39(1/2): 91-104.
127. NALEPKA D. & WALANUS A. 2003. Data processing in pollen analysis. Acta Palaeobot., 43(1): 125-134.
128. NORYŚKIEWICZ A.M. 2006. Historia cisa w okolicy Wierzchlasu w świetle analizy pyłkowej. Instytut Archeologii UMK, Toruń.
129. NOWACZYK B. 1996. Wydmy i eoliczne piaski pokry-wowe okolic Guzowa i Jasienia: 53-65. In: Nowa-czyk B. (ed.), Warsztaty terenowe "Pó źnovistu-liańskie zjawiska eoliczne", Boszkowo-Rogi, 9-12 września 1996, Uniwersytet im. A. Mickiewicza, Poznań.
130. th August 1998 Guide-book of excursion.
131. NOWACZYK B. & OKUNIEWSKA-NOWACZYK I. 1992. Lusatian stronghold in Wicina: geological and pollen analytical data: 39-46. In: Kovar-Eder J. (ed.), Palaeovegetational development in Europe and regions relevant to its palaeofloristic evolution, Proceedings of the Pan-European Palaeobotanical Conference, Vienna, 19-23 September 1991.
132. NOWACZYK B. & OKUNIEWSKA-NOWACZYK I. 1999. Wiek osadów biogenicznych i wybranych zdarzeń geomorfologicznych w Guzowie koło Lub-ska w świetle datowania radiowȩglowego i pali-nologicznego: 265-275. In: Pazdur A., Bluszcz A., Stankowski W. & Starkel L. (eds.), Geochronologia górnego czwartorzȩdu Polski.
133. NOWACZYK B., NALEPKA D. & OKUNIEWSKA-NOWACZYK I. 2002. Rola człowieka prahistorycz-nego w kształtowaniu form i osadów na wybranych obszarach Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej (summary: The role of prehistoric man in the formation of forms and deposits on selected areas of the Wielkopolska-Kujawy Lowland). In: Szczypek T. (ed.). Geogr. Stud. Dissert. 25: 34-40.
134. ØKLAND K. A. & ØKLAND J. 2000. Freshwater bryo-zoans (Bryozoa) of Norway: distribution and ecology of Cristatella mucedo and Paludicella articulate. Hydrobiologia, 421: 1-24.
135. OKUNIEWSKA I. 1986. Późnovistuliańska flora okolic Lin koło Kargowej (summary: Late-Vistulian flora in the vicinity of Liny near Kargowa): 143-144. Sprawozd. PTPN 103 za 1984r. Wydz. Mat.-Przyr., Poznań.
136. OKUNIEWSKA-NOWACZYK I. 1996. Wstȩpne wyniki analiz palinologicznych z profili wydmowych w Gu-zowie i Jasieniu: 67-72. In: Nowaczyk B. (ed.), Pó-znovistuliańskie i holoceńskie zjawiska eoliczne. Warsztaty terenowe Boszkowo-Rogi 9-12 września 1996.
137. th August 1998 Guide-book of excursion.
138. OKUNIEWSKA-NOWACZYK I. 2005. Stan badań palinologicznych w południowo-zachodniej Wielko-polsce (Palinological Investigations in SW Great Poland). Font. Archaeol. Posn., 41: 9-14.
139. PASZYŃSKI J. & NIEDŹWIEDŹ T. 1991. Klimat: 288-343. In: Starkel L. (ed.), Geografia Polski, środowisko przyrodnicze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
140. PEŁECHATY M. & SUSEK P. 2008. Historia badań makrolitów jeziora Lednica i ich przemian czaso-wych: 109-113. In: Burchardt L. (ed.), Jezioro Led-nica. Historyczne i współczesne funkcjonowanie ekosystemu wodnego. Kwartet, Poznań.
141. PŁÓCIENNIK M., SELF A., BIRKS H.J.B. & BROOKS S.J. 2011. Chironomidae (Insecta: Diptera) succession in Żabieniec bog and its palaeo-lake (central Poland) through the Late Weichselian and Holocene. Palaeogeogr., Palaeoclimat., Palaeo-ecol., 307(1-4): 150-167.
142. POKORNÝ P. & JANKOVSKÁ V. 2000. Long-term vegetation dynamics and the infilling process of a former lake (Švarcenberk, Czech Republic). folia Geobot., 35: 433-457.
143. POKORNÝ P., SÁLDO J. & BERNARDOWÁ A. 2010. Holocene history of Cladium mariscus (L.) Pohl in the Czech Republic. Implications for species population dynamics and palaeoecology. Acta Palaeo-bot., 50: 65-76.
144. POLPAL (Available on: POLPAL. www.adamwalanus.pl/polpal-manual.html).
145. PUNT W., HOEN P.P., BLACKMORE S., NILSSON S. & THOMAS. A. 2006. Glossary of pollen and spore terminology. Rev. Palaeobot. Palynol., 143: 1-81.
146. RALSKA-JASIEWICZOWA M., DEMSKE D. & VAN GEEL B. 1998a. Late-Glacial vegetation history recorded in the Lake Gościa̧ż sediments: 128-143. In: Ralska-Jasiewiczowa M., Goslar T., Madey-ska T. & Starkel L. (red). Lake Gościa̧ż, central Poland. A monographic study. Part 1. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
147. RALSKA-JASIEWICZOWA M., VAN GEEL B. & DEM-SKE D. 1998b. Holocene region al vegetation history recorded in the Lake Gościa̧ż sediments: 202-219. In: Ralska-Jasiewiczowa M., Goslar T., Madeyska T. & Starkel L. (red). Lake Gościa̧ż, central Poland. A monographic study. Part 1. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
148. RATAJCZAK-SZCZERBA M. 2010. Mechanizm kształtowania pagórów na Wysoczyźnie Lubskiej. In: Ratajczak-Szczerba M. (red), Człowiek i śro-dowisko. Studium multidyscyplinarne. Bogucki Wydawnictwo Naukowe. Seria: Stud. Pr. Geogr. Geol., 19:147-158.
149. RATAJCZAK M. & TOMCZYK C. 2006. Analiza lito-facjalna osadów buduja̧cych wzniesienie morenowe na zachód od Lubska. Bad. Fizjogr. Pol. Zach., Seria A - Geogr., 57: 133-148.
150. REILLE M. 1992. Pollen et Spores d'Europe et d'Afrique du Nord. Laboratoire de Botanique et Palynologie, Marseille.
151. REIMER P.J., BAILLIE M.G.L., BARD E., BAYLISS A., BECK J.W., BLACKWELL P.G., BRONK RAMSEY CH., BUCK C.E., BURR G.S., EDWARDS R.L., FRIEDRICH M., GROOTES P.M., GUIL-DERSON T.P., HAJDAS I., HEATON T.J., HOGG A.G., HUGHEN K.A., KAISER K.F., KROMER B., MCCORMAC F.G., MANNING S.W., REIMER R. W., RICHARDS D.A., SOUTHON J.R., TALAMO S., TURNEY C.S.M., VAN DER PLICHT J. & WEY-HENMEYER C.E. 2009. IntCal09 and Marine09 radiocarbon age calibration curves, 0-50, 000 years cal BP. Radiocarbon, 51(4): 1111-1150.
152. RENSSEN H. & VANDENBERGHE J. 2003. Investigations of the relationship between permafrost distribution in NW Europe and extensive winter sea-ice cover in the North Atlantic Ocean during the cold phases of the Last Glaciation. Quatern. Sci. Rev., 22: 209-223.
153. RESET (Available on: Response of Humans to Abrupt Environmental Transitions. http://c14.arch.ox.ac.uk/reset/embed.php?File=index.html).
154. RIEDE F. 2008. The Laacher See-eruption (12, 920 BP) and material culture change at the end of the Allerød in Northern Europe. J. Archaeol. Sci., 35(3): 591-599.
155. SMITH A.R., PRYER K.M., SCHUETTPELZ E., KORALL P., SCHNEIDER H. & WOLF P.G. 2006. A classification for extant ferns. Taxon, 55(3): 705-731.
156. STACHOWICZ-RYBKA R. 2011. Flora and vegetation changes on the basis of plant macroremains analysis from an early Pleistocene lake of the Augustow Plain, NE Poland. Acta Palaeobot., 51(1): 39-103.
157. STARKEL L. 1999. Rola holocenu w ewolucji środo-wiska i jego stratygrafia: 103-105. In: Starkel L. (ed.), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
158. STARKEL L., MICHCZYŃSKA D.J., KRA̧PIEC M., MARGIELEWSKI W., NALEPKA D. & PAZDUR A. 2013. Progress in the holocene chrono-clima- tostratigraphy of Polish territory. (DOI:10.2478/ s13386-012-0024-2). Geochronometria, 40(1): 1-21.
159. STOCKMARR J. 1971. Tablets with spores used in Absolute Pollen Analysis. Pollen et Spores, 13: 615-621.
160. SWINDLES G. T., PLUNKETT G. & ROE H.M. 2007. A multiproxy climate record from a raised bog in County Fermanagh, Northern Ireland: a critical examination of the link between bog surface wetness and solar variability. J. Quatern. Sci., 22(7): 667-679.
161. SZAFER W. 1972. Szata roślinna Polski. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
162. SZCZEPANEK K. 1971. Kras staszowski w świetle badań paleobotanicznych (summary: The Staszów karst in the light of palaeobotanical studies (South Poland). Acta Palaeobot., 12(2): 63-140.
163. SZCZEPANEK K., TOBOLSKI K. & NALEPKA D. 2004. Alnus Mill. - Alder: 47-57. In: Ralska-Jasie-wiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobol-ski K., Madeyska E., Wright H.E. Jr. & Turner Ch. (eds.) (eds.), Isopollen history of trees and shrubs. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
164. SZEROCZYŃSKA K. & ZAWISZA E. 2007. Paleolim-nologia - historia rozwoju jezior w Polsce w świetle badań fauny wioślarek. Stud. Limnol. Telmatol., 1(1): 51-60.
165. TELL G. 2004. Recent and fossil species of the genus Pediastrum Meyen (Chlorococcales) from Argentina and their geographical distribution. Algolog. Stud., 112: 49-71.
166. THEUERKAUF M. & JOOSTEN H. 2012. Younger Dryas cold stage vegetation patterns of central Europe - climate, soil and relief controls. Boreas, 41(3): 391-407.
167. TOBOLSKI K. 1991. Dotychczasowy stan badań paleo-botanicznych i biostratygraficznych Lednickiego Parku Krajobrazowego: 11-34 (Zusammenferfas-sung: Gegenwärtigen Stand der paläobotanischen und biostratigraphischen Forschungen im Lednicer Landschaftspark). In: Tobolski K. (ed.), Wstȩp do paleoekologii Lednickiego Parku Krajobrazowego. Biblioteka Studiów Lednickich, 1. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
168. TOBOLSKI K. 1998. Późnoglacjalna historia zbior-nika w Imiołkach: 69-76 (summary: Late Glacial history of the Imiołki basin). In: Tobolski K. (ed.), Paleoekologiczne studium póź noglacjalnych osa-dów jeziora Lednica w Imiołkach. Lednicki Park Krajobrazowy.
169. TOBOLSKI K. 2000. Przewodnik do oznaczania tor-fów i osadów jeziornych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
170. TOBOLSKI K. & GAŁKA M. 2008. Kopalne stanowi-sko kłoci wiechowatej (Cladium mariscus) w doli-nie Brdy przy ujściu do jeziora Witoczno (Zaborski Park Krajobrazowy). Stud. Limnol. Telmatol., 2(1): 27-32.
171. TROELS-SMITH J. 1955. Characterization of uncon-solidated sediments. Danm. Geolog. Unders., IV Raekke, 3(10): 1-73.
172. VELICHKEVICH F.YU. & ZASTAWNIAK E. 2006. Atlas of the Pleistocene vascular plant macrofossils of Central and Eastern Europe. Part I - Pterido-phytes and monocotyledons. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
173. WACNIK A. 2009. Vegetation development in the Lake Miłkowskie area, north-eastern Poland, from the Plenivistulian to the late Holocene. Acta Pala-eobot., 49(2): 287-335.
174. WALANUS A. & NALEPKA D. 2010. Calibration of Mangerud's boundaries Radiocarbon, 52(4): 1639-1644.
175. WALKER M.J.C. 1995. Climatic changes in Europe during the Last Glacial/Interglacial Transition. Quatern. Internat., 28: 63-76.
176. WALKER M.J.C., COOPE G.R. & LOWE J.J. 1993. The Devensian (Weichselian) Lateglacial palaeoen-vironmental record from Gransmoor, East Yorkshire, England. Quatern. Sci. Rev., 12: 659-680.
177. WALKER M.J.C., COOPE G.R., HARKNESS D.D., LOWE J.J., SHELDRICK C., BLOCKLEY S.P.E. & TURNEY C.S.M. 2003. Devensian Late-glacial environment al changes in Britain. A multi-proxy record from Llanilid, South Wales, UK. Quatern. Sci. Rev., 22: 475-520.
178. WANNER H., SOLOMINA O., GROSJEAN M., RITZ S.P. & JETEL M. 2011. Structure and origin of Holocene cold events. Quatern. Sci. Rev., 30: 3109-3123.
179. WASYLIKOWA K. 1964. Roślinność i klimat póź-nego glacjału w środkowej Polsce na podstawie badań w Witowie koło Łȩczycy (summary: Vegetation and climate of the Late-Glacial in central Poland based on investigations made at Witów near Łȩczyca). Biul. Perygl., 13: 261-417.
180. WASYLIKOWA K. 1993. Chapter 8. History of vegetation: 91-101. In: Kobusiewicz M. & Kabaciński J. (eds.), Chwalim, subboreal hunter-gatherers of the Polish plain. Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences, Poznań.
181. WASYLIKOWA K. 1999-2001. Przemiany roślinności jako odbicie procesów wydmotwórczych i osadni-czych w młodszym dryasie i holocenie na stano-wisku archeologicznym w Witowie koło Łȩczycy (summary: Younger Dryas and Holocene vegetation changes as the reflection of eolian process and human activity at the archaeological site Witów near Łȩczyca, central Poland). Pr. Mater. Muz. Archeol. Etnogr., Łódź. Ser. Archeol., 41: 43-80.
182. WISZNIEWSKI W. (ed.) 1973. Atlas Klimatyczny Polski. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Państwowe Przedsiȩbiorstwo Wydawnictw Kar-tograficznych, Warszawa.
183. WOJCIECHOWSKI A. 2000. Zmiany paleohydrolog-iczne w środkowej Wielkopolsce w cia̧gu ostatnich 12 000 lat w świetle badań osadów jeziornych rynny kórnicko-zaniemyskiej. Wydawnictwo Nau-kowe UAM, Poznań.
184. WULF S., OTTA F., SŁOWIŃSKI M., NORYŚKIE-WICZ A.M., DRÄGER N., MARTIN-PUERTAS C., CZYMZIK M., NEUGEBAUER I., DULSKI P., BOURNE A.J., BŁASZKIEWICZ M. & BRAUER A. 2013 Tracing the Laacher See Tephra in the varved sediment record of the Trzechowskie palaeolake in central Northern Poland Quatern. Sci. Rev., 76: 129-139. DOI.org/10.1016/j.quascirev. 2013.07.010.
185. ZACHOWICZ J., RALSKA-JASIEWICZOWA M., MIOTK-SZPIGANOWICZ G. & NALEPKA D. 2004. Ulmus L.-Elm: 225-235. In: Ralska-Jasiewi-czowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E. Jr. & Turner Ch. (eds.) (eds.), Isopollen history of trees and shrubs. Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
186. ZAGWIJN W.H. 1994. Reconstruction of climate change during the Holocene in western and central Europe based on pollen records of indicator species. Veget. Hist. Archaeobot., 3: 65-88.
187. ZAGWIJN W.H. 1996. The Cromerian Complex Stage of the Netherlands and correlation with other areas in Europe: 145-172. In: Turner Ch. (ed.), The Early Middle Pleistocene in Europe. A. A. Balkema Publishers, Rotterdam.
188. ZARZYCKI K., TRZCIŃSKA-TACIK H., RÓŻAŃSKI W., SZELA̧G Z., WOŁEK J. & KORZENIAK U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. In: Mirek Z. (eds.), Biodiversity of Poland, Vol. 2. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.