History of vegetation and climate of the mazovian (holsteinian) interglacial and the liviecian (saalian glaciation on the basis of pollen analysis of palaeolake sediments from Nowiny Zukowskie, SE Poland

Acta Palaeobotanica

Volumn 50, Issue 1, 2010, Pages 17-54

  Hrynowiecka Czmielewska, Anna ^a  

^a W SZAFER INSTITUTE OF BOTANY   (Poland)

Author keywords

Liviecian (Saalian) glaciation; Mazovian (Holsteinian) interglacial; Palaeoclimate; Poland; Pollen analysis; Sanian 2 (Elsterian) glaciation; Vegetation history

Indexed keywords

BIOSTRATIGRAPHY; CLIMATE EFFECT; CLIMATE VARIATION; CONIFEROUS TREE; GLACIATION; HOLSTEINIAN; INTERGLACIAL; LACUSTRINE DEPOSIT; PALEOCLIMATE; PALEOLIMNOLOGY; PALYNOLOGY; SAALIAN; STEPPE; TUNDRA; VEGETATION HISTORY;

LUBELSKIE; NOWINY ZUKOWSKIE; POLAND;

ABIES; BETULA NANA; CARPINUS; FRAXINUS; JUNIPERUS; LARIX; ORA; PICEA; TAXUS;

EID: 79953142537     PISSN: 00016594     EISSN: None     Source Type: Journal    
DOI: None     Document Type: Article

References (115)

1. AALBERSBERG G. & LITT T. 1998. Multiproxy climate reconstructions for the Eemian and Weichselian. Jour. Quat. Sci., 13: 367-390. (Pubitemid 29123289)
2. ALLISON T.D. 1990. Pollen production and plant density affect pollination and seed production in Taxus canadensis. Ecology, 71(2): 516-622.
3. ANDERSEN S.T. 1970. The relative pollen productivity and pollen representation of North European trees. Danm. Geol. Unders. II, 96: 1-99.
4. ANDERSEN S.T. 1973. The differential pollen productivity of trees and its signifi cance for the interpretation of a pollen diagram from a forested region: 102- 115. In: Birks H.J.B. & West R.W. (eds), Quaternary plant ecology. 14th Symp. Brit. Soc. Univ. of Cambridge 1.
5. BAŁUK A. & MAMAKOWA K. 1991. Stratigraphic position of interglacial deposits at Przasnysz. Kwart. Geol., 35(1): 1-26.
6. de BEAULIEU J.-L., ANDRIEU-PONEL V., REILLE M., GRÜGER E., TZEDAKIS C. & SVOBODOVA H. 2001. An attempt at correlation between the Velay pollen sequence and the Middle Pleistocene stratigraphy from central Europe. Quat. Sci. Rev., 20: 1593-1602. (Pubitemid 33044957)
7. BER A., LINDNER L. & MARKS L. 2007. Propozycja podziału stratygrafi cznego czwartorzeadu Polski. Przegl. Geol., 55(2): 115-118.
8. BERG L. S. 1962. Przyroda ZSRR. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
9. BERGLUND B.E. & RALSKA-JASIEWICZOWA M. 1986. Pollen analysis and pollen diagrams: 455-484. In: Berglund B.E. & Ralska-Jasiewiczowa M. (eds), Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology. John Wiley & Sons Ltd., Chichester - New York.
10. BEUG H.-J. 2004. Leitfaden der Pollenbestimmung fur Mitteleuropa und angrenzende Gebiete. Verlag Dr. Friedrich Pfeil, München.
11. BIŃKA K. & NITYCHORUK J. 1995. Mazovian (Holsteinian) lake sediments at Woskrzenice near Biała Podlaska. Geol. Quart., 39(1): 109-120.
12. BIŃKA K. & NITYCHORUK J. 1996. Geological and palaeobotanical setting of interglacial sediments at the Kaliłów site in southern Podlasie. Geol. Quart., 40: 269-282.
13. BIRKS H.J.B. 1973. Past and present vegetation of the Isle of Skye. A palaeobotanical study. Cambridge Univ. Press, London.
14. BIRKS H.J.B.1986a. Late-Quaternary biotic changes in terrestrial and lacustrine environments, with particular references to north-west Europe: 3- 66. In: Berglund B.E. & Ralska-Jasiewiczowa M. (eds), Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology. John Wiley & Sons Ltd., Chichester - New York.
15. BIRKS H.J.B.1986b. Numerical zonation, comparison and correlation of Quaternary pollen-stratigraphical data: 743-774. In: Berglund B.E. & Ralska- Jasiewiczowa M. (eds), Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology. John Wiley & Sons Ltd., Chichester - New York.
16. BREM M. 1953. Flora interglacjalna z Ciechanek Krzesimowskich (summary: Interglacial flora from Ciechanki Krzesimowskie by Leaczyca). Acta Geol. Pol., 3(3): 475-479.
17. CHEDDADI R., MAMAKOWA K., GUIOT J., DE BEAULIEU J.-L., REILLE M., ANDRIEU V., GRANOSZEWSKI W. & PEYRON O. 1998. Was the climate of the Eemian stable? A quantitative climate reconstruction from seven European pollen record. Palaeogeogr., Palaeoclimat. Palaeoecol., 143: 73-85. (Pubitemid 28489959)
18. DIEHL M. & SIROCKO F. 2006. A new Holsteinian pollen record from the dry maar at Döttingen (Eifel). In: Sirocko F., Claussen M., Litt T. & Sanchez- Goni M.F. (eds), The climate of past interglacials. Develop. Quatern. Sci., 7: 397-416.
19. DYAKOWSKA J. 1952. Roślinność plejstoceńska w Nowinach Zukowskich: (summary: Pleistocene fl ora of Nowiny Zukowskie on the Lublin Upland). Biul. Inst. Geol., 67: 115-181.
20. ELLENBERG H., WEBER H.E., DÜLL R., WIRTH V., WERNER W. & PAULISSEN D. 1992. Zeigerwerte von Pfl anzen in Mitteleuropa. Second edition. Scripta Geobot., 18: 1-257.
21. ERDTMAN G. 1960. The acetolysis method. Svensk. Bot. Tidskr., 54: 561-564.
22. ERDTMAN G., BERGLUND B. & PRAGLOWSKI J. 1961. An introduction to a Scandinavian pollen fl ora. Almqvist & Wiksell, Stokholm.
23. FAEGRI K. & IVERSEN J. 1989a. Textbook of Pollen Analysis. 4th Edition, John Wiley & Sons, Chichester.
24. FAEGRI K. & IVERSEN J. 1989b. Which plants? Identifi cation Keys for the Northwest European Pollen Flora extracted from Textbook of Pollen Analysis. 4th Edition. John Wiley & Sons, Chichester - New York.
25. FALIŃSKI J.B. & PAWLACZYK P. 1993. Zarys ekologii: 157 - 263 (summary: An ecological outline). In: Bugała W. (ed.), Grab zwyczajny Carpinus betulus L. Nasze Drzewa Leśne 9, Poznań - Kórnik.
26. GRANOSZEWSKI W. 2003. Late Pleistocene vegetation history and climatic changes at Horoszki Duze, Eastern Poland: a palaeobotanical study. Acta Palaeobot., Suppl., 4: 3-95.
27. HARASIMIUK M., HENKIEL A. & KRÓL T. 1987. Szczegó łowa Mapa Geologiczna Polski. Arkusz 787 - Piaski. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
28. HARASIMIUK M., HENKIEL A. & KROL T. 1988. Objaśnienia do szczegołowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000. Arkusz Piaski (787). Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
29. HEGI G. 1965. Ilustierte Flora von Mittel-Europa 5(1). Carl Hauser Verlag, Munchen.
30. HULTEN E. 1950. Atlas över växternas utbredning i Norden (Atlas of the distribution of vascular plants in NW Europe). Gen. Lit. Aus. Forl., Stockholm.
31. HURLBERT S.H. 1971. The non-concept of species diversity: a critique and alternative parameters. Ecology, 52: 577-586.
32. ISARIN R.F.B. & BOHNCKE S.J.P. 1999. Mean July temperatures during the Younger Dryas in Northern and Central Europe as inferred from Climate Indicator Plant Species. Quat. Res., 51: 158-173. (Pubitemid 29290039)
33. IVERSEN J. 1944. Viscum, Hedera and Ilex as climate indicators. A contribution to the study of the Post- Glacial temperate climate. Geol. Foren. Forhandl., 66(3): 463-483.
34. IVERSEN J. 1954. The Late-glacial fl ora of Denmark and its relation to climate and soil. Danm. Geol. Unders., 2(80): 87-119.
35. JANCZYK-KOPIKOWA Z. 1981. Analiza pyłkowa plejstoceńskich osadów z Kaznowa i Krepca (summary: Pollen analysis of the Pleistocene sediments at Kaznów and Krepiec). Biul. Inst. Geol., 321: 249-258.
36. JANCZYK-KOPIKOWA Z. 1983. Analiza pyłkowa osadöw z Rokitna nad Wieprzem (summary: Pollen analysis of sediments from Rokitno near Wieprz River). Arch. Państw. Inst. Geol.: 1-6, Warszawa.
37. JANCZYK-KOPIKOWA Z. 1987. Uwagi na temat palinostratygrafi i czwartorzedu (summary: Remarks on palynostratigraphy on the Quaternary). Kwart. Geol., 31(1): 155-162.
38. JANCZYK-KOPIKOWA Z. 1991. Problemy palinostratygrafi i glacjalnej plejstocenu Polski z uwzglednieniem wyników analizy pyłkowej osadów interglacjalnych z Besiekierza, Środkowa Polska (summary: Palynostratigraphy of the Pleistocene in Poland and the problem of the age of deposits from Besiekierz, Central Poland). Annales UMCS, Suppl., I, 46.
39. JANCZYK-KOPIKOWA Z. 1996. Ciepłe okresy pyłkowe w mezoplejstocenie połnocno-wschodniej Polski (summary: Temperate stages of the Mesopleistocene in NE Poland). Biul. Państw. Inst. Geol., 373: 49-66.
40. JAWORSKI A. & ZARZYCKI K. 1983. Zarys ekologii: 317-430 (summary: An ecological outline). In: Białobok S.(ed.), Jodła pospolita Abies alba Mill. Monografi a. Instytut Dendrologii PAN, Poznań - Warszawa.
41. KADŁUBOWSKA J. Z. 1975. Zarys algologii. PWN, Warszawa.
42. KAPP R. O. & GOODING A. M. 1974. Stratigraphy and pollen analysis of Yarmouthian interglacial deposits in southestern Indiana. Ohio J. Sci., 74(4): 226-239.
43. KOLSTRUP E. 1980. Climate and stratigraphy in northwestern Europe between 30 000 BP and 13 000 BP, with special reference to the Netherlands. Mededeli. Rijks Geol. Dienst., 32(15): 181-253.
44. KOMÁREK J. & JANKOVSKA V. 2001. Review of the Green Algal Genus Pediastrum; Implication for Pollenanalytical Research. Bibl. Phycol., 108: 1-127.
45. KONDRACKI J. 2000. Geografi a regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
46. KONDRATIENË O. & SEIRIENË V. 2003. Vegetation and climate of the Butenai interglacial (Holsteinian) in Lithuania. Geol. Quart., 47(2): 139-148. (Pubitemid 38537322)
47. KREBS C. J. 1989. Ecological Methodology. Harper & Row, New York.
48. KRÓL S. 1975. Zarys ekologii: 78-103 (summary: An ecological outline). In: Białobok S. (ed.), Cis pospolity. Taxus baccata L., Nasze drzewa leśne 3. PWN, Warszawa - Poznań.
49. KRUPIŃSKI K.M. 1984 - 1985. Wyniki wstepnych badań palinologicznych osadów interglacjału mazowieckiego w Białej Podlaskiej. Roczn. Miedzyrzecki, 16 - 7: 144-171.
50. KRUPIŃSKI K.M. 1995a. Stratygrafi a pyłkowa i sukcesja roślinności interglacjału mazowieckiego w świetle badań osadów z Podlasia (summary: Pollen stratigraphy and succession of vegetation during the Mazovian Interglacial). Acta Geogr. Lodz., 70: 1-200.
51. KRUPIŃSKI K.M. 1995b. Wapienne osady jeziorne interglacjału mazowieckiego i wczesnego glacjału w Ossowce na Podlasiu. Przegl. Geol., 43(2): 117-122.
52. KRUPIŃSKI K.M., LINDNER L. & TUROWSKI W. 1988. Geologic-fl oristic setting of the Mazovian interglacial sediments at Biała Podlaska (E Poland). Acta Palaeobot., 28 (1,2): 29-47. (Pubitemid 19301327)
53. KRUPIŃSKI K.M., ZARSKI M. & NAWROCKI J. 2004. Reinterpretacja geologiczno-stratygrafi czna osadów interglacjału mazowieckiego w Wylezinie koło Ryk (summary: Geological-stratigraphic reinterpretation of Mazovian Interglacial sediments at Wylezin near Ryki (eastern Poland). Przegl. Geol., 52(8/11): 683-692.
54. LINDNER L. 1991a. Stratigraphy of main Pleistocene loess horizons and palaeosols in mideastern Europe. Acta Geol. Pol., 41(1,2): 85-100. (Pubitemid 23379162)
55. LINDNER L. 1991b. Stratygrafi a (klimatostratygrafi a) czwartorzedu. In: Lindner L. (ed.), Czwartorzed: osady, metody badań, stratygrafi a. PAE: 441 - 633.
56. LINDNER L. & MARKS L. 1999. New approach to stratigraphy of palaeolake and glacial sediments of the younger Middle Pleistocene in mid-eastern Poland. Geol. Quart., 43(1): 1-8.
57. LINDNER L. & MARKS L. 2008. Pleistocene stratigraphy of Poland and its correlation with stratotype sections in the Volhynian Upland (Ukraine). Geochronometria, 31: 31-37.
58. LINDNER L., BOGUTSKY A., GOZHIK P., MARKS L., ŁANCZONT M. & WOJTANOWICZ L. 2006. Correlation of Pleistocene deposits in the area between the Baltic and Black Sea, Central Europe. Geol. Quart. 50(1): 195-210. (Pubitemid 43997505)
59. LINDNER L., GOZIK P., JEŁOWICZEWA J., MARCINIAK B. & MARKS L. 2004. Głowne problemy klimatostratygrafi i czwartorzedu Polski, Białorusi i Ukrainy. Geneza, litologia i stratygrafi a utworow czwartorzedowych. Wydawnictwo Naukowe UAM Poznań. Tom IV, Seria Geografi a, 68: 244-258.
60. LISICKI S. & WINTER H. 1999. Mrongovian and Brokian, new stratigraphical units of the Middle Pleistocene in northeastern Poland. Kwart. Geol., 43(1): 9-18.
61. MAMAKOWA K. 1989. Late Middle Polish glaciation, Eemian and Early Vistulian vegetation at Imbramowice near Wrocław and the pollen stratigraphy of this part of the Pleistocene in Poland. Acta Palaeobot., 29(1): 11-176.
62. MATUSZKIEWICZ W. & BOROWIK M. 1957. Materiały do fi tosocjologicznej systematyki lasow łegowych w Polsce. Acta Soc. Botan. Pol., 26(4): 719-756.
63. MIREK Z., PIEKOŚ-MIRKOWA H., ZAJAC A. & ZAJAC M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
64. MOJSKI J.E. 1993. Europa w plejstocenie; ewolucja środowiska przyrodniczego. PAE.
65. MOOR P.D., WEBB J.A. & COLLINSON M.E. 1991. Pollen analysis. Blackwell Scientifi c Publications.
66. MÜLLER H. 1974. Pollenanalytische Untersuchungen und Jahresschichtenzahlungen an der Holsteinzeitlichen Kieselgur von Munster-Breloh. Geol. Jahrb., A, 21: 107-140.
67. NALEPKA D. & WALANUS A. 2003. Data processing in pollen analysis. Acta Palaeobot., 43(1): 125-134. (Pubitemid 44295906)
68. NALEPKA D. 2005. Late Glacial and Holocene palaeoecological conditions and changes vegetation cover under early farming activity in the south Kujawy region (Central Poland). Acta Palaeobot., Suppl., 6: 3-90.
69. NITA M. 1999. Mazovian interglacial at Konieczki near Kłobuck (Silesian - Cracovian Upland). Acta Palaeobot., 39(1): 89-135.
70. NITA M. 2009. Stratygrafi a pyłkowa i historia roślinności interglacjału mazowieckiego i starszej cześci zlodowacenia liwca w zachodniej i środkowej cześci Wyzyn Polskich (summary Pollen stratigraphy and vegetation history during the Mazovian Interglacial and the older part of Liviecian Glaciation in the western and central part of Polish Uplands). Prace Nauk. Uniw. Śaskiego, 2658: 1-158.
71. NITYCHORUK J. 2000. Climate reconstruction from stable-isotope composition of the Mazovian interglacial (Holsteinian) lake sediments in eastern Poland. Acta Geol. Pol., 50(2): 247-294. (Pubitemid 37196043)
72. NITYCHORUK J. 2002. Volcanic impact on climatic changes during the Mazovian interglacial. Przegl. Geol., (50)9: 810-811.
73. NITYCHORUK J., BIŃKA K., RUPPERT H. & SCHNEIDER J. 2006. Holsteinian interglacial = Marine Isotope Stage 11? Quat. Sci. Rev., 25: 2678-2681. (Pubitemid 44791700)
74. NITYCHORUK J., BIŃKA K., HOEFS J., RUPPERT H. & SCHNEIDER J. 2005. Climate reconstruction for the Holstenian interglacial in eastern Poland and its comparison with isotopic data from Marine Isotope Stage 11. Quat. Sci. Rev., 24: 631-644. (Pubitemid 40323483)
75. NORYŚKIEWICZ A.M. 1998. Analiza palinologiczna ściołki leśnej rezerwatu Cisy Staropolskie im. Leona Wyczołkowskiego w Wierzchlesie: 55-61. In: Krasicka-Korczyńska E. (ed.), Ochrona gatunkowa na obszarach chronionych. Towarzystwo Miłośnikow Borów Tucholskich, Bydgoszcz.
76. NORYŚKIEWICZ A.M. 2006. Historia cisa w okolicy Wierzchlasu w świetle analizy pyłkowej (summary: The history of the yew in the Wierzchlas in light of palynological research). Instytut Archeologii Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
77. OBIDOWICZ A., SZCZEPANEK K. & NALEPKA D. 2004. Pinus cembra L. - European stone pine: 159-164. In: Ralska-Jasiewiczowa M., Latałowa M., Wasylikowa K., Tobolski K., Madeyska E., Wright H.E. Jr & Thurner Ch. et al. (eds), Late glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopolen maps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Krakow.
78. PANCER-KOTEJOWA E. & ZARZYCKI K. 1980. Zarys ekologii: 230 - 257 (summary: An ecological outline). In: Białobok S. (ed.), Olsze - Alnus Mill. L., Nasze drzewa leśne 8. PWN, Warszawa - Poznań.
79. PASZYŃSKI J. & NIEDŹWIEDŹT. 1991. Klimat. In: L. Starkel (ed), Geografi a Polski, środowisko przyrodnicze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
80. PIDEK I.A. 2003. Mesopleistocene vegetation history in the northern foreland of the Lublin Upland based on palaeobotanical studies of the profi les from Zdany and Brus sites. Maria Curie-Skłodowska University Press, Lublin.
81. POSKA A. & PIDEK I.A. 2007. Estimating spatial scale of pollen dispersal in the semi-cultural landscape of the Roztocze region (SE Poland): 69 - 73. In: Kalnina L. & Luksevics E. (eds), Pollen Monitoring Programme, 6th International Meeting, 3-9 June 2007, Jurmala, Latvia, University of Latvia. Riga; Volume of Abstracts.
82. PUNT W. 1976. The Northwest European Pollen Flora,I. Parts 1-7. Rev. Palaeobot. Palyn., 17, 19, 21.
83. PUNT W. & CLARKE G. 1980. The Northwest EuropeanPollen Flora, II. Parts 8-20. Rev. Palaeobot.Palyn., 23, 24, 26, 28.
84. PUNT W. & CLARKE G. 1981. The Northwest EuropeanPollen Flora, III. Parts 21-28. Rev. Palaeobot.Palyn., 33.
85. PUNT W. & CLARKE G. 1984. The Northwest EuropeanPollen Flora, IV. Parts 29-37. Rev. Palaeobot.Palyn., 42.
86. PUNT W. & HOEN P.P. 1995. Caryophyllaceae. In:Punt W. & Hoen P.P. (eds), The Northwest EuropeanPollen Flora. Parts 56. Rev. Palaeobot. Palyn.,88: 83-272.
87. PUNT W., CLARKE G. & HOEN P.P. 1991. Ranunculaceae.In: Punt W. & Blackmore S. (eds), TheNorthwest European pollen fl ora VI. Rev. Palaeobot.Palyn., 69: 117-271.
88. PUNT W., BLACKMORE S., NILSSON S. & THOMASA. 1994. Glossary of pollen and spore terminology.LPP Foundation, Utrecht.
89. PUNT W., HOEN P.P., BLACKMORE S., NILSSON S. & THOMAS A. 2006. Glossary of pollen and sporeterminology. Rev. Palaeobot. Palyn., 143: 1-81.
90. REILLE M. 1992. Pollen et Spores d\rquote Europe et d\rquote Afriquedu Nord. Laboratoire de Botanique et Palynologie,Marseille.
91. RÜHLE E. 1952. Profi l geologiczny utworow plejstoceńskichw Nowinach Zu•kowskich: (summary: Thegeological profi le of pleistocene deposits at NowinyZukowskie). Biul. Inst. Geol., 67: 99-114.
92. SOBOLEWSKA M. 1956. Roślinność plejstoceńskaz Syrnik nad Wieprzem (summary: Pleistocenevegetation of Syrniki on the River Wieprz). Biul.Inst. Geol., 100: 143-192.
93. STIX E. 1960. Pollenmorphologische Untersuchungenan Kompositen. Grana Palyn., 2: 41-114.
94. STOCKMAR J. 1971. Tablets with spores used in absolutepollen analysis. Polen et Spores, 13: 615-621.
95. STUCHLIK L., ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M.,KOHLMAN-ADAMSKA A., GRABOWSKA I.,WAZYŃSKA H., SŁODKOWSKA B. & SADOWSKAA. 2001. Atlas of pollen and spores of thePolish Neogene, 1-Spores. W. Szater Institute ofBotany, Polish Academy of Science, Kraków.
96. SZAFER W. 1953. Stratygrafi a plejstocenu w Polscena podstawie fl orystycznej: (summary: PleistoceneStratigraphy of Poland from the Floristical Poin ofView). Rocznik Pol. Tow. Geol., 11: 1-238.
97. SZAFER W. 1954. Szata roślinna Polski. Vol I. PWN.Warszawa.
98. SZCZEPANEK K. 1971. Kras staszowski w świetlebadań paleobotanicznych (summary: The Staszowkarst in the light of palaeobotanical study, SouthPoland). Acta Palaeobot., 12(2): 63-140.
99. ŚRODOŃ A. 1955. Pterocarya cf. fraxinifolia Spach.w polskim plejstocenie. Acta Soc. Bot. Pol., 24(3):635-637.
100. ŚRODOŃ A. 1983. Jodła pospolita w historii naszychlasow: 9-39 (summary: The history of fi r in Poland).In: Białobok S. (ed.), Jodła pospolita Abies albaMill., Nasze Drzewa Leśne 4. PWN, Warszawa-Poznań.
101. THOMAS G. N. 2001. Late Middle Pleistocene pollenbiostratigraphy in Britain: pitfalls and possibilitiesin the separation of interglacial sequences. Quat.Sci. Rev., 20: 1621-1630. (Pubitemid 33050290)
102. TOBOLSKI K. 1991. Biostratygrafi a i paleoekologiainterglacjału eemskiego i zlodowacenia Wisłyrejonu konińskiego: 45 - 87 (summary: Biostratygraphyand palaeoecology of the Eemian interglacialand the Vistulian glaciation of the Konin region).In: Stankowski W. (ed.), Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin-Turek. UAM, Poznań.
103. TOBOLSKI K. & NALEPKA D. 2004. Fraxinusexcelsior L.-Ash: 105-110. In: Ralska-JasiewiczowaM. et al. (eds), Late glacial and Holocenehistory of vegetation in Poland based on isopolenmaps. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academyof Sciences, Krakow.
104. TOMANEK J. 1994. Botanika leśna. PWRiL, Warszawa.
105. WALANUS A. 1995. Komputerowa baza danych zliczeńziarn pyłku: 41 - 46 (summary: Data base forpollen counts). Wiad. Bot., 39(3/4).
106. WALANUS A. & NALEPKA D. 1999. POLPAL. Programfor counting pollen grains, diagrams plotingand numerical analysis. Acta Palaeobot., Suppl., 2:659-661.
107. WALANUS A. & NALEPKA D. 2007. Bazy danych,analiza danych, pewność wyniku: 267 - 276. In:Makohonienko M., Makowiecki D. & KurnatowskaZ. (eds), Studia interdyscyplinarne nad środowiskiemi kultura w Polsce. Środowisko-Człowiek-Cywilizacja, tom 1, Seria wydawnicza StowarzyszeniaArcheologii Środowiskowej.
108. WASYLIKOWA K. 1964. Roślinność i klimat późnegoglacjału w środkowej Polsce na podstawie badańw Witkowie koło Łeczycy (summary: Vegetation andclimate if the Late-Glacialin central Poland basedon investigations madeat Witow near Łeczyca).Biul. Perygl., 13: 261-382.
109. WEST R.G. 1970. Pollen zones in the Pleistocene ofGreat Britain and their correlation. New Phytol.,69: 1179-1183.
110. WHITTINGTON G. 1994. Bruckenthalia spoculifolia(Salisb.) Reichenb. (Ericaceae) in the late Quaternaryof Western Europe. Quat. Sci. Rev., 13:761-768.
111. WINTER, H. & LISICKI, S. 1998. New palyno- andlithostratigraphic interpretation of the Cenozoiclake sediments in the section Goleń, Mazury Lakeland.Kwart. Geol., 42(1): 87-98. (Pubitemid 28409650)
112. WINTER H. & URBAŃSKI K. 2007. Nowe stanowiskointerglacjału mazowieckiego w Gajcu-PojezierzeŁagowskie (zachodnia Polska). Przegl. Geol. 55(4):330-335.
113. ZAGWIJN W. H. 1994. Reconstruction of climatechange during the Holocene in western and centralEurope based on pollen records of indicator species.Veg. Hist. Archaeobot., 3: 65-88.
114. ZAGWIJN W.H. 1996. The Cromerian Complex Stageof the Netherlands and correlation with otherareas in Europe: 145-172. In: Turner Ch. (ed.),The early Middle Pleistocene in Europe. Balkema,Rotterdam.
115. ZARZYCKI K., TRZCIŃSKA-TACIK H., ROZAŃ-SKI W., SZELAG Z., WOŁEK J. & KORZENIAKU. 2002. Ecological indicator values ofvascular plants of Poland -Ekologiczne liczbywskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. WydawnictwaInstytutu Botaniki Polskiej AkademiiNauk, Kraków.