Corruption in the Netherlands, 1400-1800;Corruptie in de Nederlanden, 1400-1800

Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis

Volumn 2, Issue 4, 2005, Pages 3-21

  Wagenaar, Pieter ^a   Van Der Meij, Otto ^a   Van Der Heijden, Manon ^a  

^a NONE

Author keywords

[No Author keywords available]

Indexed keywords

EID: 61149541020     PISSN: 15721701     EISSN: None     Source Type: Journal    
DOI: 10.18352/tseg.765     Document Type: Review

References (78)

1. Wij danken Hans van den Heuvel voor de gesprekken over corruptie die we met hem hebben mogen voeren, en verwijzen hier graag naar: J.H.F. de Haan en J.H.J. van den Heuvel, 'Corruptie en fraude in het openbaar bestuur. Op zoek naar patronen in het verleden', in: Openbaar Bestuur 13:10 (2003) 24-29.
2. L.W.J.C. Huberts en J.M. Nelen, Corruptie in het Nederlandse openbaar bestuur: omvang, aard en afdoening, 5. Juni 2005. http://www.justitie.nl/Images/ Rapport%200mvang%20corruptie_tcm74-83079.pdf (20 september 2005).
3. Marc Boone en Walter Prevenier (eds.), Public and Private Finances in the late Middle Ages (Leuven/Apeldoorn 1996).
4. James C. Scott, Comparative political corruption (Englewood Cliffs 1972) 3-4.
5. Huberts en Nelen, Corruptie in het Nederlandse openbaar bestuur, 21.
6. Idem, Corruptie bij de overheid: een bestuurlijk en politiek probleem, sociaal-wetenschappelijk beschouwd ('s-Gravenhage 1982) 27-31.
7. Hoetjes, Corruptie in het openbare leven van ontwikkelingslanden, 53-65;
8. Idem, Corruptie bij de overheid, 65-77.
9. Florike Egmond, 'Recht en krom: corruptie, ongelijkheid en rechtsbescherming in de vroegmoderne Nederlanden', in: Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden (BMGN) 116: 1 (2001) 1-33, 17-18.
10. Over het corruptiebeeld dat oprijst uit toneelstukken, pamfletten en kranten, zie Sandra van der Burg, 'Corruptie onder baljuws. Een onderzoek naar het recht in de zeventiende eeuw', in: Opossum 6 (1996) 15-27, 17-22;
11. Frederik Joris Lodder, Lachen om list en lust: studies over de Middelnederlandse komische versvertellingen (Ridderkerk 1997) 51, 121, 126-128;
12. idem, 'Corrupte baljuws en overspelige echtgenotes: over het beoogde publiek van drie boerden', in: Herman Pleij e.a., Op belofte van profijt: stadsliteratuur en burgermoraal in de Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen (Amsterdam 1991) 217-227; 393-398, 219-222.
13. Lodder gaat er vanuit dat het belachelijk maken van baljuws het publiek aansprak, wegens de slechte reputatie van deze functionarissen. Over rechtsiconografie: L.E. van Holk, 'Over een oud-Nederlandse rechtslegende: De "goede justitie" van Willem 111, graaf van Henegouwen, Holland en Zeeland, "anno 1336"', in: H. van den Brink e.a. (eds.) Samenwinninge: tien opstellen over rechtsgeschiedenis geschreven ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het Interuniversitair Instituut Nederlands Centrum voor Rechtshistorische Documentatie (Zwolle 1977) 179-192.
14. Michael Johnston, 'The search for definitions: the vitality of politics and the issue of corruption', in: International Social Science Journal 149 (1996) 321-335, 322;
15. Edwin G. Burns, 'Albert Gallatin and the problem of corruption in the federalist era', in: Abraham S. Eisenstadt, Ari Hoogenboom en Hans L. Trefousse (eds.), Before Watergate: Problems of Corruption in American Society (New York 1978) 51-67, 60;
16. Carl J. Friedrich, 'Corruption concepts in historical perspective', in: Heidenheimer, Political corruption, 15-28;
17. Jean-Claude Waquet, Corruption. Ethics and Power in Florence, 1600-1770 (Pennsylvania 1992) 95.
18. Joost Kloek en Karin Tilmans (eds.), Burger. Een geschiedenis van het begrip 'burger' in de Nederlanden van de Middeleeuwen tot in de 21ste eeuw (Amsterdam 2002).
19. Lawrence W. Sherman, 'Introduction: toward a sociological theory of police corruption', in: Idem (ed.). Police corruption: a sociological perspective (Garden City, NY 1974) 1-46, 34-35.
20. Voor de termen 'naggen' en 'dalven' zie B.J.S. Hoetjes, De kreukbare overheid: essays over integriteit in Nederland (Utrecht 2000) 29.
21. Jan Dumolyn, 'Investeren in sociaal kapitaal. Netwerken en sociale transacties van Bourgondische ambtenaren', in: Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis (TvSG) 28 (2002) 417-438.
22. Max Weber, Gezag en bureaucratie (Rotterdam 1972).
23. Kathleen Dolan, Bruce McKeown en James M. Carlson, 'Popular conceptions of political corruption: implications for the empirical study of political ethics', in: Corruption and Reform 3 (1988) 3-24, 4;
24. Simcha B. Werner, 'New directions in the study of administrative corruption', in: Public Administration Review 43:2 (1983) 146-154, 147-148.
25. A. van Braam, Max Weber en zijn critici over gezag en bureaucratie (Leiden 1979);
26. A.van Braam, 'Bureaucratiseringsgraad van de plaatselijke bestuursorganisatie van Westzaandam ten tijde van Republiek', in: Tijdschrift voor Geschiedenis (TvG) 90 (1977) 457-484.
27. Zie in dit opzicht ook de recent versehenen studie van Jos Wassink: J.F.A. Wassink, Van stad en buitenie. Een institutionele studie van rechtspraak en bestuur in Weert 1568-1795 (Hilversum 2005).
28. F.P. Wagenaar, "Dat de regeringe niet en bestaet by het corpus van de magistraet van Den Hage alleen." De Sociëteit van 's-Gravenhage (1587-1802). Een onderzoek naar bureaucratisering (Hilversum 1999);
29. Hilde de Ridder-Symoens, 'Jan van Rompaey, Max Weber en Bourgondische ambtenaren', in: B.C.M. Jacobs en E.C. Coppens (eds.), Een rijk gerecht: opstellen aangeboden aan prof. mr. P.L. Nève (Nijmegen 1998) 323-339.
30. Ook onderzoekers die Webers ideaaltype niet gebruiken hebben aandacht besteed aan deze aspecten: R. Bastiaanse, 'Overheidsdienaren als vrije ondernemers: de financiële positie van de leerkrachten aan Gelderse Latijnse scholen tijdens de 18e eeuw', in: Documentatieblad 18e eeuw 19 (1987) 47-65;
31. M.C. 't Hart, 'Staatsfinanciën als familiezaak tijdens de Republiek: de ontvangers-generaal Doubleth', in: J.Th. de Smidt e.a. (eds.), Fiscaliteit in Nederland: 50 jaar Belastingmuseum "Prof. Dr. Van der Poel" (Zutphen en Deventer 1987) 56-65;
32. K.W. Swart, Sale of Offices in the 17th Century (Utrecht 1980) 68-78;
33. A. van der Goot, 'Rond resignatie en ontslagneming. Kanttekeningen bij enkele vormen van ambtsbeëindiging ten tijde van de Republiek', in: Holland 19:2 (1987) 89-104.
34. Voorbeelden van de 'makelaardijbenadering' zijn: J.K. Campbell, 'Village friendship and patronage', in: Heidenheimer, Political corruption, 327-337, 334;
35. Paul Heywood, 'Political corruption: problems and perspectives', in: Political Studies 45 (1997) 417-435, 427;
36. Anthony McFarlane, 'Political corruption and reform in Bourbon Spanish America', in: Walter Little en Eduardo Posada-Carbo (eds.), Political corruption in Europe and Latin America (New York 1996) 41-63, 58-59;
37. Samuel P. Huntington, Political order in changing societies (New Haven [etc.] 1968).
38. Wim Blockmans, 'Corruptie, patronage, makelaardij en venaliteit als symptomen van een ontluikende staatsvorming in de Bourgondisch-Habsburgse Nederlanden', in: TvSG 11 (1985) 231-247.
39. Eerder was A. Derville, 'Pots-de-vin, cadeaux, racket, patronage: essai sur les mécanismes de décision dans l'Etat bourguignon', in: Revue du Nord LVI (1974) 341-364;
40. Idem, 'Les pots-de-vin dans le dernier tiers du xve siècle (d'après les comptes de Lille et de Saint-Omer)', in: W.P. Blockmans (ed.), Le privilege general et les privileges regionaux de Marie de Bourgogne pour les Pays-Bas 1477 (Kortrijk-Heule 1985) 449-471.
41. Robert Stein (ed.), Powerbrokers in the late Middle Ages. The Burgundian Low Countries in a European Context (Turnhout 2001);
42. Jan Dumolyn, Staatsvorming en vorstelijke ambtenaren in het graafschap Vlaanderen (1419-1477) (Antwerpen en Apeldoorn 2003) 139-215;
43. René Huiskamp, 'Tussen centrum en periferie. Giften en corruptie in de vroegmoderne politiek', in: Volkskundig Bulletin. Tijdschrift voor Nederlandse Cultuurwetenschap 21: 1 (1995) 73-97;
44. W.P. Blockmans 'Patronage, brokerage and corruption as symptoms of incipient state formation in the Burgundian-Habsburg Netherlands', in: Antoni Macombining ogonekczak (ed.), Klientelsysteme im Europa der Frühen Neuzeit (München 1988) 117-126;
45. Henk F.K. van Nierop, 'Willem van Oranje als hoog edelman: patronage in de Habsburgse Nederlanden?', in: BMGN 99 (1984) 651-676.
46. J.H. Elliott en L.W.B. Brockliss (eds.), The World of the Favourite (New Haven en Londen 1999).
47. Een belangrijke recente publicatie is Geert H. Janssen, Creaturen van de macht. Clientëlisme bij Willem Frederik van Nassau (1613-1664) (Leiden 2005).
48. S. Groenveld, 'C'est le père, qui parle'. Patronage bij Constantijn Huygens (1596-1687)', in: Jaarboek Oranje-Nassau Museum (1988) 52-107.
49. Luuc Kooijmans, Vriendschap en de kunst van het overleven in de zeventiende en achttiende eeuw (Amsterdam 1997).
50. D.J. Roorda, Partij en Factie (Groningen 1978) 22-26;
51. Jonathan I. Israel, The Dutch Republic. Its Rise, Greatness, and Fall 1477-1806 (Oxford 1995) 701-702, 810-811, 837-839.
52. L. Kooijmans, Onder regenten. De elite in een Hollandse stad, Hoorn 1700-1780 (Amsterdam 1985) 29-93;
53. M. Prak, Gezeten burgers. De elite in een Hollandse stad, Leiden 1700-1780 (Amsterdam 1985) 30-110;
54. J.J. de Jong, Met goed fatsoen. De elite in een Hollandse stad, Gouda 1700-1780 (Amsterdam 1985) 25-96;
55. K. Bossaers, 'Van kintsbeen aan ten staatkunde opgewassen'. Bestuur en bestuurders van het Noorderkwartier in de achttiende eeuw (Den Haag 1996) 110-119;
56. J. Streng, 'Stemme in staat' De bestuurlijke elite in de stadsrepubliek Zwolle 1579-1795 (Hilversum 1997) 151-158.
57. Zie verder ook: M.A.M. Franken, Dienaar van Oranje. Andries Schimmelpenninck van der Oije 1705-1776. Een politieke en bestuurlijke levensbeschrijving van een Gelderse luitenant-stadhouder (Zutphen 2002) 179 e.v., 190-198, 229-239;
58. Maarten Hell, 'Katholieken, corruptie en knevelarij. Een 18de-eeuws schotschrift nader beschouwd', in: Jaarboek Amstelodamum 92 (2000) 109-120.
59. Marc Boone, Gent en de Bourgondische hertogen ca. 1384-ca. 1453. Een sociaal-politieke studie van een staatsvormingsproces (Brussel 1990).
60. Jan van Rompaey, Het grafelijk baljuwsambt in Vlaanderen tijdens de Boergondische periode (Brussel 1967) 359-399.
61. Ilja Mieck (ed.), Ämterhandel im Spätmittelalter und im 16. Jahrhundert (Berlijn 1984),
62. speciaal het artikel over de Nederlanden van Michael Erbe, 'Aspekte des Ämterhandels in den Niederlanden im späten Mittelalter und in der Frühen Neuzeit', 112-131;
63. Dumolyn, Staatsvorming, 69-99; 111-113.
64. Zie over ambtsmisdrijven ook: H.A. Diederiks, 'Ambtsmisdrijven tijdens de Republiek in de achttiende eeuw', in: R. van Swaaningen e.a. (eds.), À tort et à travers: liber amicorum Herman Bianchi (Amsterdam 1988) 243-254;
65. Antheun Janse, Ridderschap in Holland. Portret van een adellijke elite in de late Middeleeuwen (Hilversum 2001) 396-399.
66. M. Boone, 'Dons et pots-de-vin, aspects de la sociabilité urbaine au bas Moyen Age. Le cas gantois pendant la période bourguignonne', in: Revue de Nord 70 (1988) 471-487.
67. Huiskamp, 'Tussen centrum en periferie'; Th.E.A. Bosman, C.J.A. van den Oord en A. Vos, 'Beschenken of besteken? Een bronnenonderzoek naar relaties en geschenken in 's-Hertogenbosch 1550-1650', in: Bijdragen tot de Geschiedenis van het aloude hertogdom Brabant 68 (1985) 205-226.
68. Pierre Bourdieu, Raisons pratique. Sur la théorie de l'action (Parijs 1994).
69. Robert M. Price, Society and bureaucracy in contemporary Ghana (Londen 1975) 9-12, 148-152, 160-163.
70. Johnston, 'The search for definitions', 331-334.
71. W.F. Wertheim, 'Sociological aspects of corruption in southeast Asia'
72. Idem, East-West parallels: sociological approaches to modern Asia (Den Haag 1964) 103-131, 103.
73. Michael Levi en David Nelken, 'The corruption of politics and the politics of corruption: an overview', in: Journal of law and society 23:1 (1996) 1-17, 2, 5.
74. Een vermoeden van politieke motivatie van corruptiebeschuldigingen blijft overigens niet beperkt tot de politiek zelf. Ook achter de internationale wetenschappelijke aandacht waarin het onderwerp zieh momenteel mag verheugen, zouden politieke motieven zitten, zie: Margaret E. Beare, 'Corruption and organized crime: lessons from history', in: Crime, Law & Social Change (C,L&SC) 28 (1997) 155-172;
75. James W. Williams en Margaret E. Beare, 'The business of bribery: globalization, economic liberalization, and the "problem" of corruption', in: C,L&SC 32 (1999) 115-146.
76. Lawrence W. Sherman, 'The mobilization of scandal', in: Heidenheimer, Political corruption, 887-911;
77. J. Katz, 'What makes "crime" news', in: Media, culture and Society 9 (1987) 47-75, 51, 54-56, 63-64;
78. C.H. Langeraar en K.L.K. Brants, De sociale constructie van fraude (Arnhem 1991) 34-35, 38, 45, 71.