Women's work in public services in early modern towns in Holland, 1500-1800;In dienst van de stad. Vrouwen in stedelijke ambten, Holland 1500-1800

Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis

Volumn 4, Issue 4, 2007, Pages 3-34

  Van Der Heijden, Manon ^a   Schmidt, Ariadne ^a  

^a NONE

Author keywords

[No Author keywords available]

Indexed keywords

EID: 61049381662     PISSN: 15721701     EISSN: None     Source Type: Journal    
DOI: 10.18352/tseg.627     Document Type: Article

References (82)

1. Merry Wiesner, Working women in Renaissance Germany (New Jersey 1986) 75-79, 189;
2. Olwen Hufton, The prospect before her. A histoty of women in Western Europe Vol. 1, 1500-1800 (Londen 1997) 236.
3. Wiesner, Working women, 79.
4. Wiesner, Working women, 79, 189.
5. Merry Wiesner, 'Spinning out capital: Women's work in the early modern economy', in: Renate Bridenthal, Claudia Koonz en Susan Stuard (eds.), Becoming visible. Women in European history (Boston 1987) 221-250, speciaal 242.
6. Alice Clark, Working life of women in the seventeenth century (Londen en New York 1992) derde editie, 236-289.
7. Zie ook Amy Louise Erickson, 'Introduction', in: Clark, Working life, xxxiii-xxxiv;
8. Deborah Simonton, A history of European women's work 1700 to present (Londen en New York 1998) 63.
9. Christina Vanja, 'Auf geheiss der Vögtin. Amtsfrauen in hessischen Hospitälern der Frühen Neuzeit', in: Heide Wunder en Chistina Vanja (eds), Weiber, Menscher, Frauenzimmer. Frauen in der ländlichen Gesellschaft 1500-1800 (Göttingen 1996) 77, 92;
10. Christine Vanja, 'Zwischen Verdrängung und Expansion, Kontrolle und Befreiung, Frauenarbeit im 18.
11. Jarhhundert im deutschsprachigen Raum', Vierteljahrschrift für Sozial und Wirtschaftsgeschichte 79 (1992) 480-482.
12. Max Weber, Gezag en bureaucratie (Rotterdam 1972), geredigeerd en ingeleid door A. van Braam.
13. Zie: Pieter Wagenaar, Otto van der Meij en Manon van der Heijden, 'Corruptie in de Nederlanden, 1400-1800', Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis (verder TSEG) 2:4 (2005) 3-21;
14. Marc Boone en Walter Prevenier (eds.), Public and Private Finances in the late Middle Ages (Leuven en Apeldoorn 1996);
15. Paul Knevel, Het Haagse bureau. Zeventiendeeeuwse ambtenaren tussen staatsbelang en eigenbelang (Amsterdam 2001).
16. A. van Braam, 'Bureaucratiseringgraad van de plaatselijke bestuursorganisatie van Westzaandam ten tijde van de Republiek", Tijdschrift voor Geschiedenis (verder TvG) 90 (1977) 457-484;
17. J.C.N. Raadschelders, Plaatselijke bestuurlijke ontwikkelingen 1600-1980. Een historisch-bestuurskundig onderzoek in vier Noord-Hollandse gemeenten (Den Haag 1990);
18. F.P. Wagenaar, 'Dat de regeringe niet en bestaet by het corpus van de magistraet van Den Hage alleen'. De Sociëteit van 's Gravenhage (1578-1802) (Hilversum 1999);
19. Hilde de Ridder-Symoens, 'Jan van Rompaey, Max Weber en Bourgondische ambtenaren', in: B.C.M. Jacobs en E.C. Coppens (eds.), Een rijk gerecht: opstellen aangeboden aan prof. mr. P.L. Nève (Nijmegen 1998) 323-339.
20. Het onderzoek voor dit artikel maakt deel uit van twee NWO-projecten: 'Vrouwenarbeid in de Noordelijke Nederlanden in de vroegmoderne tijd, ca 1500-1815' van Ariadne Schmidt www.iisg.nl/research/womenswork.php (31 oktober 2007)
21. en het VIDI-project 'Civil Services and Urban Communities, the Netherlands 1500-1800' van Manon van der Heijden www.let.leidenuniv.nl/history/ csuc (31 oktober 2007).
22. Een uitzondering vormen de ambtenaressen in Delft en Den Haag in het overzicht van vrouwenberoepen in deze steden in de achttiende eeuw van Thera Wijsenbeek. Thera Wijsenbeek, 'Van priseersters tot protiruées. Beroepen van vrouwen in Delft en Den Haag in de achttiende eeuw', Jaarboek voor Vrouwengeschiedenis 8 (1987) 173-201, aldaar 191-192.
23. Zie Helena Adelheid van der Borg, Vroedvrouwen: beeld en beroep. Ontwikkelingen in het vroedvrouwschap in Leiden, Arnhem, 's-Hertogenbosch en Leeuwarden, 1650-1865 (Wageningen 1992).
24. Voor een bespreking hiervan: Tom Nieuwenhuis, Vroedmeesters, vroedvrouwen en verloskunde in Amsterdam 1746-1805 (Amsterdam 1995) 81-84;
25. Erickson, 'Introduction', xxxiii-xxxiv;
26. Raymond van Uytven, 'Stedelijke openbare diensten te Leuven tijdens het Ancien Régime', in: Het openbaar initiatief van de gemeenten in België. Historische grondslagen (Ancien Régime), ude Internationaal Colloquium, Spa, 1-4 september 1982, Reeks Historische Uitgaven 8, nr. 65 (1984) 21-43, met name 23.
27. Zie hiervoor. P. Blickle, Kommunalismus: Skizzen einer gesellschaftlichen Organisations-form (München 2000) 99-177;
28. Eberhard Isenmann, Die deutsche Stadt im Spätmittelalter 1250-1500. Stadgestalt, Recht, Stadtregiment, Kirche, Gesellschaft, Wirtschaft (Stuttgart 1988) 131-132, 146-147;
29. J. Kloeken K.Tilmans (eds.), Burger. Een geschiedenis van het begrip 'burger' in de Nederlanden van de Middeleeuwen tot de 21ste eeuw (Amsterdam 2002);
30. Anita Boele, 'Om het gemene orbare'. Referenties aan het algemeen belang door de Hollandse steden en hun landsheer in de late Middeleeuwen (tot 1493) (Ongepubliceerde BA-scriptie Universiteit Leiden 2006).
31. Hollandse stadsbestuurders namen naast hun formele publieke activiteiten als vroedschap, schepen of burgemeester, talloze publieke taken op zich: Manon van der Heijden, Geldschieters van de stad. Financiële relaties tussen stad, burgers en overheden (Amsterdam 2006) 196-203;
32. Manon van der Heijden, 'Stadsrekeningen, stedelijke financiën en historisch onderzoek', NEHA-Bulletin 14: 2 (1999) 129-166;
33. Marjolein 't Hart en Manon van der Heijden, 'Het geld van de stad. Recente historiografische trends in het onderzoek naar stedelijke financiën in de Nederlanden', TSEG 3:3 (2006) 3-35, met name 22-25;
34. Pieter Wagenaar en Otto van der Meij, 'Een schout in de fout? Fred Rigg's prismatische model toegepast op de zaak Van Banchem', TSEG 2:4 (2005) 22-46, m.n. 26-28.
35. J. C. N. Raadschelders, Lokale bestuursgeschiedenis (Zutphen 1992) 33.
36. Raadschelders, Plaatselijke bestuurlijke ontwikkelingen, 18 e.v.;
37. Raadschelders, Lokale bestuursgeschiedenis, 16, 33.
38. O. Vries, 'Geschapen tot ieders nut. Een verkennend onderzoek naar de Noordnederlandse ambtenaar in de tijd van het Ancien Régime', TvG 90 (1977) 328-349, aldaar 328.
39. Van Uytven, 'Stedelijke openbare diensten', 21-43,
40. Walter Prevenier, 'Synthese van het colloquium', in: Openbaar initiatief, 719-743;
41. Van Braam, 'Bureaucratiseringsgraad', 457-483.
42. Zie bijvoorbeeld: Th. Wijsenbeek, Den Haag. Geschiedenis van de stad. De tijd van de Republiek (Zwolle 2005);
43. Willem Frijhof, Hubert Nusteling en Marijke Spies (eds.), Geschiedenis van Dordrecht van 1572 tot 1813 (Hilversum 1998);
44. Willem Frijhoff en Maarten Prak (eds.), Geschiedenis van Amsterdam. Centrum van de wereld 1578-1650 (Amsterdam 2004).
45. P.H.A.M. Abels, Duizend jaar Gouda. Een stadsgeschiedenis (Hilversum 2002) 401;
46. C.J. de Lange van Wijngaarden, Geschiedenis en beschrijving der Stad van Goude (Gouda 1879) 18;
47. H.A.J. Maassen, Tussen commercieel en sociaal krediet. De ontwikkeling van de Bank van Lening in Nederland. Van Lombard tot Gemeentelijke kredietbank 1260-1940 (Hilversum 1994) 116-117, 290.
48. Van der Heijden, Geldschieters 44-46;
49. Van der Schoor, Stad in aanwas, 216-220.
50. Zie ook: Pieter Wagenaar, 'Haagse bestuurders en ambtenaren', in: Wijsenbeek (ed.), Den Haag, 90-120, m.n. 102.
51. J.H. Unger en W. Bezemer (eds.), De oudste stadsrekeningen van Rotterdam. Bronnen voor de geschiedenis van Rotterdam 111 (Rotterdam 1899) 280;
52. Zie hiervoor http://www.archieven.nl/pls/m/zk2.inv?p-q=9960997 (31 oktober 2007) Archievenoverzicht van de Gemeente Rotterdam, Stads Archief Rotterdam, Inleiding op de inventaris van de fabricage (openbare werken);
53. Raadschelders, Plaatstelijke bestuurlijke ontwikkelingen, 188.
54. Arie van Steensel, 'Het personeel van de laatmiddeleeuwse steden Haarlem en Leiden, 1428-1572', Jaarboek voor Middeleeuwse geschiedenis 9 (2006) 236-238.
55. Zie voor corrupte baljuws: Wagenaar en Van der Meij, 'Een schout in de fout?', 22-46;
56. J.H.W. Unger, De regeering van Rotterdam 1328-1892. Bronnen voor de geschiedenis van Rotterdam 1 (Rotterdam 1892) 34.
57. Unger, De regeering van Rotterdam, 23-24.
58. Voor de lijst van 1749 in Den Haag: Wagenaar, 'Haagse bestuurders en ambtenaren', 104-106;
59. in Amsterdam: Maarten Hell, 'Revolte, rust en revolutie 1747-1795', in: Willem Frijhoff en Maarten Prak (eds.), Geschiedenis van Amsterdam. Zelfbewuste stadsstaat 1650-1813 (Amsterdam 2005) 345-351.
60. Nieuwenhuis, Vroedmeesters, 24-28;
61. Van der Borg, Vroedvrouwen, 57-60.
62. Het totale aantal vroedvrouwen was groter. Rond 1830 werkten in Amsterdam ongeveer 100 vroedvrouwen, waarvan 18 in stadsdienst. Zie: Nieuwenhuis, Vroedmeesters 5, 24.
63. Carin Gaemers, 'Stadsvroedvrouwen in Gouda, 1756-1806', De Schatkamer 16 (2002) 33-60.
64. Dat het inkomen van stadsvroedvrouwen in Leiden zo laag was, komt volgens Van der Borg doordat het aantal vroedvrouwen groot was vanwege de goede opleidingsmogelijkheden in deze universiteitsstad. Van der Borg, Vroedvrouwen, 118-119, 124-125.
65. Nieuwenhuis, Vroedmeesters, 68, 82;
66. Christina Vanja, 'Amtsfrauen in Hospitälern des Mittelalters und der Frühen Neuzeif', in: Bea Lundt, Vergessene Frauen an der Ruhr. Von Herscherinnen und Hörigen, Hausfrauen und Hexen, 800-1800 (Köln 1992) 195-209;
67. Marjorie Keniston McIntosh, Working women in English society, 1300-1620 (Cambridge 2005) 45-46, 115-116.
68. Raadschelders, Lokale bestuursgeschiedenis, 33.
69. Een mooie uitzondering is de vrouwelijke burgermeester van Namen, die haar echtgenoot van 1734 tot 1748 opvolgde. Haar benoeming kwam waarschijnlijk voort uit haar financiële steun aan de stad: R. Boumans, 'De ambtenaren. Wethouders en stedelijke functionarissen in de 16e, 17e en 18e eeuw', in: J.L. Broekx, Flandria Nostra. Ons land en ons volk, zijn standen en beroepen door de tijden heen (Antwerpen 1960) deel 5, 395-424, m.n. 410-411.
70. Deze verdeling russen mannen en vrouwen bleek zowel uit de stadsrekeningen als de ambtenboeken, in de zeventiende en achttiende eeuw werden er alleen vrouwen aangesteld voor de productie van steen: Unger en Bezemer, De oudste stadsrekeningen, 285-225;
71. R.M. Dekker, 'Kaat Mossel: de verpersoonlijking van de Oranjeliefde', in: H. Beliën, D. van der Horst en G.J. van Setten (eds.), Nederlanders van het eerste uur: het onstaan van modern Nederland 1780-1830 (Amsterdam 1996) 41-48.
72. Ariadne Schmidt, 'Werken voor wezen. Vrouwen, mannen en de verdeling van werk in weeshuizen in de vroegmoderne tijd', TvG 120 (2006) 164-179.
73. Els Kloek, 'De geschiedenis van een stereotype. De bazigheid, ondernemingszin en zindelijkheid van vrouwen in Holland (1500-1800)', Jaarboek Centraal Bureau voor Genealogie 58 (2004) 5-25, 15.
74. Ook elders behoorde toegang tot ambten tot de rechten die aan het burgerschap waren verbonden. Vgl. Myriam Everard en Mieke Aerts, 'De burgeres: geschiedenis van een politiek begrip' in: Joost Kloek en Karin Tilmans (eds.), Burger. Een geschiedenis van het begrip 'burger' in de Nederlanden van de Middeleeuwen tot de 21ste eeuw (Amsterdam 2002) 173-229, aldaar 179.
75. Vanja, 'Zwischen Verdrängung', 477-480, 482.
76. Vgl. Wiesner, Working women, 75-79, 189;
77. Hufton, The prospect before her, 236.
78. Nelleke Manneke, 'Vrouwenarbeid in de haven', Rotterdams Jaarboekje (2002) 202-211, m.n. 205-207;
79. P. van Balen, 'De stad Gouda en de verveningen in haar omgeving' Die Goude (Gouda 1947) 49.
80. Manneke, 'Vrouwenarbeid', 204-207.
81. Maassen, Tussen commercieel en sociaal krediet, 36;
82. Gaemers, 'Stadsvroedvrouwen', 1756-1806'.