Living in times of war: Waste of c. 1600 from two garderobe chutes in the castle of Middelburg-in-Flanders (Belgium)

Post-Medieval Archaeology

Volumn 41, Issue 1, 2007, Pages 1-63

  De Clercq, Wim ^a   Caluwé, Danielle ^b   Cooremans, Brigitte ^c   De Buyser, Frans ^d   De Groote, Koen ^c   Deforce, Koen ^c   Ervynck, Anton ^c   Lentacker, An ^c   Mortier, Steven ^e   Pype, Pedro ^f   Vandenberghe, Stephane ^g   Van Neer, Wim ^h,i   Wouters, Hilde ^j  

^a GHENT UNIVERSITY   (Belgium)

^b FREE UNIVERSITY OF BRUSSELS   (Belgium)

^c Flemish Heritage Institute   (Belgium)

^d Flemish Heritage Institute   (Belgium)

^e Monuments and Sites Division of the Flemish Government   (Belgium)

^f IUAP 06/22 Royal Belgian Institute for Natural Sciences ^*  (Belgium)

^g Laboratory for Comparative Anatomy and Biodiversity Catholic University of Leuven ^*  (Belgium)

^h ROYAL BELGIAN INSTITUTE OF NATURAL SCIENCES   (Belgium)

ⁱ UNIVERSITY OF LEUVEN   (Belgium)

^j NONE   (Belgium)

more..

Author keywords

[No Author keywords available]

Indexed keywords

EID: 70449731277     PISSN: 00794236     EISSN: 17458137     Source Type: Journal    
DOI: 10.1179/174581307X236201     Document Type: Article

References (207)

1. Anon, P. (ed.) 2000, Archéologie du poêle en céramìque du Haut Moyen Age à I'époque moderne: tech-nologìe, décors, aspects culturels, Revue Archéo-logique de l'Est, 15ième supplément
2. Arts, N. 1992a, 'Bouwceramiek en andere elementen van het gebouw', in Arts 1992b, 101-109
3. Arts, N. (ed.) 1992b, Het kasteel van Eindhoven: archeologie, ecologie en de geschiedenis van een heerlijke woning 1420-1676, Eindhoven: Museum Kempenland
4. Arts, N. 1994, Sporen onder de Kempische stad. Eindhoven: Museum Kempenland
5. Bartels, M. 1999, Steden in scherven / Cities in sherds. Vondsten uit beerputten in Deventer, Dordrecht, Nijmegen en Tiel (1250-1900), Zwolle: Rÿks-dienst voor het Ouudheidkundig Bodemonder-zoek
6. Bauwens, A. (ed.) 1987, Opstand en verval: aspecten van het dagelijks leven tijdens de laatste decennia van de 16de eeuw, Bruges: Herrebaut
7. Bauwens, A.R. & De Vries, D. 2004, Oorlog in het Land van Cadzand in 2004: een stripverhaal van Floris Balthasar, Ijzendijke: Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen
8. Behre, K.E. 1999, 'The history of beer additives in Europe - a review', Veget. Hist. Archaeobot. 8, 35-48
9. Berglund, B.E. 1986, Handbook of Holocene Palaeo-ecology and Palaeohydrology, Chichester: John Wiley
10. Blake, H. et al. 2003, 'From popular devotion to resistance and revival in England: the cult of the Holy Name of Jesus and the Reformation', in Gaimster & Gilchrist 2003, 176-202
11. Blanquart, P. et al. 2001, Autour de la premiere enceinte, Archéologie à Bruxelles 4
12. Boekwijt, H.W. & Janssen, H.L. 1988, Kroniek van bouwhistorisch en archeologisch onderzoek's Her-togenbosch, 's Hertogenbosch: Kring Vrienden
13. Boekwijt, H.W. & Janssen, H.L. 1997, Bouwen en Wonen in de Schaduw van de Sint Jan. Kroniek Bouwhistorisch en Archeologisch Onderzoek 's Hertogenbosch 2, 's Hertogenbosch: Kring Vrienden
14. Boessneck, J., Müller, H.-H. & Teichert, M. 1964, 'Osteologische Unterscheidungsmerkmale zwis-chen Schaf (Ovis aries Linné) und Ziege (Capra hircus Linné)', Kühn-Archiv 78:1-2, 1-129
15. Bouchet, F. 1994, 'Maladies parasitaires identifiées dans le remplissage d'une latrine à tonneau au village déserté de Walraversijde (ville d'Ostende, prov. De Flandre Occidentale)', in Pieters 1994, 234-236
16. Bouchet, F., Ervynck, A. & Ravenschot, P. 1991, 'Rijk, maar proper? Parasitologisch onderzoek van een put uit de Schepenhuisstraat', Stad-sarcheologie 15, 8-14
17. Brinkkemper, O. 1991, 'Wetland farming in the area to the south of the Meuse estuary during the Iron Age and Roman Period: an environmental and palaeo-economic reconstruction', Analecta Praehistorica Leidensia 24
18. Bungeneers, J. 1992, 'Een afvalput in het voormalige bisschoppelijke paleis', in Veeckman 1992, 13-22
19. Buurman, J. 1993, 'Verkoolde mout uit een laat-middeleeuwse bierbrouwerij te Gramsbergen (Overijssel)', Westerheem 42:4, 179-184
20. Caluwé, D. 2004, 'Glasvondsten', in Wouters 2004. 95-106
21. Caluwé D. 2005a, 'Een glasensemble opgegraven in het Steen te Antwerpen: typologische en chrono-logische studie', BRABOM 6, 107-212
22. Caluwé, D. 2005b, 'Archaeological vessel glass of the late medieval and early modern periods in the former Duchy of Brabant: an interdisciplinary approach', Annales du 16è Congrès de 'Association Internationale pour I'Histoire du Verre 219-252
23. Caluwé, D. 2006, 'The use of drinking vessels in the context of dining and communal meals: some preliminary thoughts drawn on archaeological evidence from medieval and post-medieval periods in Flanders and the Duchy of Brabant (Belgium)', Food & History 4:1, 279-304
24. Casparie, WA. et al. 1995, 'Vijftig houtsoorten in Groningen', in Helfrich et al. 1995, 38-43
25. Chalmin-Sirot, E. 2001, 'Les modèles princiers et leur imitation dans le milieu seigneurial en territoire Genevois et Savoyard (XIVe-XVe siècles)', in Renoux 2001, 200-205
26. Chambon, R. 1955, L'Histoire de la verrerie en Belgique du IIéme siècle à nos jours, Brussels: Editions de la Librairie Encyclopédique
27. Clevis, H. & Thijssen, J. 1989, Kessel, huisvuil uit een kasteel, Mededelingenblad Nederlandse Vereni-ging van Vrienden van de Ceramiek 136:4
28. Collet, E. 1992, Specerijkelijk, de specerijenroutes, Brussels: Algemene Spaaren Lijfrente Kas
29. Cooremans, B. 1994, 'Het plantaardig materiaal', in Wouters et al. 1994, 344-348
30. Cooremans, B. 2000, 'Het macrobotanisch onder-zoek: een speurtocht naar plantaardige (voedsel) resten', in Veeckman et al. 2000, 131-139
31. Cooremans, B. 2004, 'Macrobotanisch onderzoek', in De Groote et al. 2004, 377-386
32. Courtney, P. 1993, 'The medieval and post-medieval objects', in Ellis 1993, 134-160
33. Courtney, P. 2004, 'Small finds', in Rodwell & Bell 2004, 365-396
34. Cronberg, G. 1986, 'Blue-green algae, green algae and chrysophyceae in sediments', in Berglund 1986, 507-526
35. Dalby, A. 2000, Dangerous Tastes: the Story of Spices. Berkeley: University of California Press
36. Davis, O.K. 1994, Aspects of Archaeological Paly-nology: Methodology and Applications, Amer. Ass. Stratigr. Palyn., Contrib. Ser. 29
37. De Clercq, W., Dumoulyn, J. & Haemers, J., 2007, 'Vivre noblement: material and elite identity in late medieval Flanders', J. Interdisciplinary Hist, 38:1, 1-31
38. De Clercq, W., Mortier, S. & Pype, P. 2004, Archeo-logisch onderzoek in Middelburg-in-Vlaanderen: drie jaar opgravingen op het opperen neerhof van het kasteel van Pieter Bladelin', Jaarboek Heemkundige kring het Ambacht Maldegem. 272-296
39. De Clippelle-De Bleser, C. 1988, 'De Brugse glasvondsten', in De Witte 1988, 141-150
40. De Groote, K. 1993, 'Het afval van de Rijke Klaren: noodonderzoek in de voormalige abdij van Beau-lieu te Petegem (gem. Wortegem-Petegem, prov. Oost-Vlaanderen)', Archeologie in Vlaanderen 2. 335-412
41. De Groote, K. et al. 2004, 'De Valcke, de Slotele en de Lelye, burgerwoningen op de Grote Markt te Aalst (prov. Oost-Vlaanderen): onderzoek naar de bewoners, analyse van een vroeg-16de eeuwse beerputvulling en de evolutie tot stadhuis', Archeologie in Vlaanderen 8, 281-408
42. De Lettenhove, J.K. (ed.) 1844, œuvres de Chastellain 5, Brussels: Heussner
43. De Witte, H. (ed.) 1988, Brugge onder-zocht: tien jaar stadsarcheologisch onderzoek, Bruges: Jempie Herrebout
44. De Witte, H. (ed.) 1991, De Brugse Burg: van grafe-lijke verstreking tot moderne stadskern, Brugge: Die Keure
45. Deforce, K. 2004, 'Palynologisch onderzoek', in De Groote et al. 2004, 386-390
46. Deforce, K. 2006, 'The historical use of ladanum: palynological evidence from 15th and 16th century cesspits in northern Belgium', Veget. Hist. Archaeobot. 15, 145-148
47. Degré, S. 1995, Brouwerijen in de Sint-Katelijnewijk, Archeologie in Brussel 2
48. Denissen, S. 1982, 'De voorwerpen in glas', in Oost 1982, 113-181
49. Denissen, S. 1984, 'De opgravingen aan de Kaasstraat 13, Afvalput 2 te Antwerpen, 3. Het Glas', Bulletin van de Antwerpse Vereniging voor Bodem-en Grotonderzoek 1, 25-46
50. Denissen, S. 1985, 'De glasvondsten uit de afvalputten van Huis 'Halmale', Venusstraat 18a te Antwerpen', Bulletin van de Antwerpse Vereniging voor Bodemen Grotonderzoek 6, 9-44
51. Devliegher, L. 1990, 'Oude glasramen in Brugge', Biekorf 95, 103
52. Dewilde, B. 1983, 20 Eeuwen vlas in Vlaanderen, Tielt: Lannoo
53. Dodoens, R. 1644, Cruydtboeck, Antwerp: Balthasar Moretus
54. Dreier, FA. 1989, Venezianische Gläser und 'Façon de Venise', Berlin: Kunstgewerbemuseums
55. Duysters, K. 2002, Facetten van glas: de glascollectie van het Historisch Museum Arnhem, Arnhem: Historisch Museum
56. Egan, G. (ed.) 1998, Medieval Finds from Excavations in London, 6. The Medieval Household, London: Museum of London
57. Egan, G. 2005, Material Culture in London in an Age of Transition: Tudor and Stuart Period Finds c 1450-c 1700 from Excavations at Riverside Sites in Southwark, MoLAS Monogr. 19
58. Egmond, F. 1997, Een bekende Scheveninger: Adriaen Coenen en zijn Visboeck van 1578, Den Haag: Centrum voor Familiegeschiedenis van Scheveningen
59. Ellis, P. (ed.) 1993, Beeston Castle, Cheshire: Excavations 1968-1985 by Laurence Keen and Peter Hough, Engl. Heritage Archaeol. Rep. 23
60. Ervynck, A. (ed.) 1994, 'De Burcht' te Londerzeel: bewoningsgeschiedenis van een motte en een bakstenen kasteel, Archeologie in Vlaanderen Monografie 1
61. Ervynck, A. 2003, 'De introductie van het konijn in de Lage Landen: een verkeerde datering voor vondsten uit een latrine bij de abtswoning van de Sint-Salvatorsabdij te Ename (stad Ouden-aarde, prov. Oost-Vlaanderen)', Archeologie in Vlaanderen 7, 111-114
62. Ervynck, A. 2004, 'Orant, pugnant, laborant: the diet of the three orders in the feudal society of medieval north-western Europe', in O'Day et al 2004, 215-223
63. Ervynck, A. & Van Neer, W. 1993, 'Het dierlijk botmateriaal', in De Groote 1993, 390-403
64. Ervynck, A., Van Neer, W. & Van der Plaetsen, P. 1994, 'Dierlijke resten', in Ervynck 1994, 99-170
65. Ervynck, A. et al. 2003, 'Beyond affluence: the zooarchaeology of luxury', World Archaeol. 34:3, 428-441
66. Everaert, J. 2003a, 'Livinus Apollonius, Middelburgs humanist, verzeild op de Canarische eilanden', Jaarboek Heemkundige kring het Ambacht Maldegem 8, 279-293
67. Everaert, J.G. 2003b, La inquisiciόn revela: Levino Apolonio (1545-1595), preceptor canario o pla-giario flamenco, [accessed 6 July 2007]
68. Fick, O.K.W. 1974, Vergleichend morphologische Untersuchungen an Einzelknochen eur opäischer Taubenarten, Munich: Inaugural-Dissertation Universität München
69. Fontaine, C. 2001, 'Les verres de la rue de Dinant, du XVIe au XVIIe siècle', in Blanquart et al. 2001. 226-245
70. Fontaine, C. 2002, Verrerie vénitienne ou façon de Venise des XVIe et XVIIe siècles à Bruxelles: le témoignage archéologique', in Veeckman 2002, 415-420
71. Fontaine, C. & Degré, S. 1995, 'Het glas', in Degré 1995, 133-158
72. Gaimster, D. 1997, German Stoneware 1200-1900: Archaeology and Cultural History, London: British Museum Press
73. Gaimster, D. (ed.) 1999, Maiolica in the North, Brit. Mus. Occ. Pap. 122
74. Gaimster, D. & Gilchrist, R. (eds) 2003, The Archaeology of Reformation 1480-1580, Soc. Post-Medieval Archaeol. Monogr. 1
75. Gaimster, D., Redknap, E. & Wegner, H.-H. (eds) 1988, Zur Keramik des Mittelalters und der beginnende Neuzeit im Rheinland. Medieval and Later Pottery from the Rhineland and its Markets, Brit. Archaeol. Rep. Int. Ser. 440
76. Gale, R. & Cutler, D. 2000, Plants in Archaeology, Kew: Westbury & Royal Botanic Gardens
77. Gevaert, G. Pieters, M. & Caluwé, D. (eds) 2003, Glas van vissers, kooplui, monniken en heren: middeleeuws en later glas uit het bodemarchief van Kust-Vlaanderen en Zeeland, Oostende: Museum Walraversijde
78. Gilliodts-Van Severen, L. 1891, Coutumes des pays et comté de Flandre, quartier de Bruges: coutumes des petites villes et seigneuries enclavées 3, Brussels: Gobbaerts
79. Greig, J. 1981, 'The investigation of a medieval barrel-latrine from Worcester', J. Archaeol. Sci. 8, 265-282
80. Greig, J. 1994, 'Pollen analysis of latrine fills from archaeological sites in Britain: results and future potential', in Davis 1994, 101-114
81. Groeneweg, G. 1987, 'Aardewerk uit de Bergse bodem: de spreeuwpot', Brabants Heem 39, 154-167
82. Grzynski, L. 1959, 'Analysis of faeces from the Middle Age period', Zoologica Polonia 10, 195-199
83. Guilhot, J.O. & Munier, C. 1990, Besançon-Rue de Vignier, verreries des XIV-XVIèmes siècles, Revue archéologique de l'Est et du Centre-Est, 9ème supplémént, 149-172
84. Gutiérrez, A. 2000, Mediterranean Pottery in Wessex Households (13th to 17th centuries), Brit. Archaeol. Rep. Brit. Ser. 306
85. Hall, A.R. & Kenward, H.K. 1982, 'Environmental archaeology in the urban context', Counc. Brit. Archaeol. Res. Rep. 43, 66-70
86. Hall, A.R. & Kenward, H.K. (eds) 1990, Environmental Evidence from the Colonia, The Archaeology of York 14:6
87. Hall, A.R., Kenward, H.K. & O'Connor, T.P. 1990, 'Discussion and synthesis', in Hall & Kenward 1990, 385-419
88. Hänninen, K. & Van Haaster, H. 1998, Een 16e eeuwse beerput uit Oldenzaal-Stadhuis/ Ganzenmarkt met veel boekweit, BIAXiaal 69
89. Harper, J. 1972, 'The tardy domestication of the duck', Agricult. Hist. 46:3, 385-389
90. Harvey, J. 1984, 'Vegetables in the Middle Ages', Gard. Hist. 12, 89-99
91. Helfrich, K., Benders, J.F. & Casparie, W.A. (eds) 1995, Handzaam hout uit Groninger grond: houtgebruik in de historische stad, Groningen: Stichting Monument en Materiaal
92. Henkes, H.E. 1994, Glas zonder glans: vijf eeuwen gebruiksglas uit de bodem van de Lage Landen 1300-1800, Rotterdam Pap. 9
93. Henkes, H.E. 2002, 'A 16th-century enamelled beaker with portrait busts excavated in the Netherlands', J. Glass Stud. 40, 186-194
94. Heymans, H. 1989, Van put naar kluis: historisch, bouwhistorisch en archeologisch onderzoek van 'den Prince van Luyck' en 'De Stadt Amsterdam' te Maaseik, Maaseik: Museactron
95. Hillewaert, B. & Verhaeghe, F. 1991, 'Een afvalput uit de 16de-18de eeuw', in De Witte 1991, 207-249
96. Hoffmann, R.C. 1994, 'Remains and verbal evidence of carp (Cyprinus carpio) in medieval Europe', in Van Neer 1994, 139-150
97. Hupperetz, W. 2004, Het geheugen van een straat: achthonderd jaar wonen in de Visserststraat te Breda, Erfgoedstudie 2
98. Hurst, J.G., Neal, D.S. & Van Beuningen, H.J.E. 1986, Pottery Produced and Traded in North-west Europe 1350-1650, Rotterdam Pap. 6
99. Jacobs, E. & Graas, T.G.M. 1983, 'Glas', in Janssen 1983, 237-248
100. Janse, H. 1971, Vensters, Nijmegen: Primavera Pers
101. Janssen, H.L. (ed.) 1983, Van Bos tot Stad, opgravingen in 's Hertogenbosch, 's Hertogenbosch: Dienst Gemeentewerken
102. Jones, A.K.G. 1982, 'Human parasite remains: prospects for a quantitative approach', in Hall & Kenward 1982, 66-70
103. Katzer, G. 2004, Katzer's Spice Pages, [last modified 5 May 2004]
104. Killock D. & Meddens, F. 2005, 'Pottery as plunder: a 17th-century maritime site in Limehouse London', Post-Medieval Archaeol. 39:1, 1-91
105. Kiple, K. & Ornelas, K.C. 2000, The Cambridge World History of Food, Cambridge: University Press
106. Klesse, B. 1973, Kataloge des Kunstgewerbemuseums Köln, 1. Glas, Cologne: Kunstgewerbemuseums
107. Klingelhöfer, E. 2005, 'Edmund Spenser at Kilcolman Castle: the archaeological evidence', Post-Medieval Archaeol. 39:1, 133-154
108. Knörzer, K.H. 1984, 'Aussagemöglichkeiten von paläoethnobotanischen Latrinenuntersuchungen', in Van Zeist & Casparie 1984, 331-338
109. Komárek, J. & Jankovská, V. 2001, Review of the Green Algal Genus Pediastrum: Implication for Pollenanalytical Research, Bibliotheca Phycologica 108
110. Kooistra, L. at al. 1998, Botanisch onderzoek aan beerputten, af valkuilen en ophogingslagen van de steden Dordrecht en Nijmegen uit de 12de-20ste eeuw, BIAXiaal 52
111. Küster, H. 2000, 'Trading in tastes: spices and flavourings', in Kiple & Ornelas 2000, 431-437
112. Lambinon, J. et al. 1998, Flora van België, het Groot-hertogdom Luxemburg, Noord-Frankrijk en de aangrenzende gebieden (Pteridofyten en Sper-matofyten), Meise: Nationale Plantentuin van België
113. Lettany, L., Ervynck, A. & Veeckman, J. 1992, 'Sluikbegravingen en huishoudelijk afval: de opgravingen aan de Schoytestraat', in Veeckman 1992, 77-91
114. Liefkes, R. 2002, 'Glass drinking bells à la façon d'Anvers', in Veeckman 2002, 429-434
115. Lindemans, P. 1952, Geschiedenis van de landbouw in België, Antwerp: De Sikkel
116. Luijten, H. 1992, 'Zaden en vruchten: overblijfselen van het plantaardig voedsel en de begroeiing van de grachten', in Arts 1992b, 237-244
117. Luijten, H. 1994, 'Gebruiksplanten en de natuurlijke vegetatie van het Heuvelterrein', in Arts 1994, 302-312
118. Marie, J. & Schwien, J.-J. 2000, 'Le poêle en terre médiéval: réflexions sur sa structure et ses qualités calorifiques', in Anon 2000, 146-173
119. Markgraf, F. (ed.) 1981, Gustav Hegi, Illustrierte Flora von Mittel-Europa 1:2, Berlin: Paul Parey
120. Martens, M. 1997, 'Het kasteel van Middelburg', Jaarboek van de heemkundige kring Het Ambacht Maldegem 3, 179-189
121. Martens, M. 2004, 'Middelburg tijdens de Tachtig-jarige Oorlog (1568-1648), 1. Middelburg en de Reformatie (1564-1584)', Jaarboek van de heemkundige kring Het Ambacht Maldegem 10, 297-328
122. Mitrovic, S. 1997, What Scum is That? Algal Blooms and Other Prolific Plant Growth, Parramatta (NSW): Department of Land & Water Conservation, Centre for Natural Resources, Water Quality Services Unit
123. Moffett, L. 1992, 'Fruits, vegetables, herbs and other plants from the latrine at Dudley Castle in central England, used by the Royalist garrison during the Civil War', Rev. Palaeobot. Palynol 73, 271-286
124. Moore, P.D., Webb, J.A. & Collinson, M.E. 1991, Pollen Analysis, Oxford: Blackwell Science
125. Moran, J. 2005, 'Glass', in Klingelhöfer 2005, 145
126. Mosel, C. 1979, Sammlungskataloge des Kestner-Museums Hanover, 1:2. Glas Mittelalter-Biedermeier, new edn, Hanover: Kestner-Museums
127. Musacchio, J.-M. 2000, 'The Madonna and Child, a host of saints, and domestic devotion in Renaissance Florence', in Neher & Shepherd 2000, 147-164
128. Nanson, A. 2005, 'Situation of the conservation of Norway spruce in Belgium', [accessed 24 April 2006)
129. Neher, G. & Shepherd, R. (eds) 2000, Revaluing Renaissance Art, Aldershot: Ashgate
130. O'Day, S.J., Van Neer, W. & Ervynck A. (eds) 2004, Behaviour Behind Bones: the Zooarchaeology of Ritual, Religion, Status and Identity, Oxford: Oxbow Books
131. Offmann, C. & Schneider, M. 2001, Von der Feuerstelle zum Kachelofen: Heizanlagen und Ofenkeramik vom Mittelalter bis zur Neuzeit, Stralsund: Kulturhistorisches Museum
132. Oost, T. (ed.) 1982, Van Nederzetting tot Metropool: archeologisch- historisch onderzoek in de Antwerpse binnenstad, Antwerp: Stad Antwerpen
133. Pals, J.P. 1997, 'De introductie van cultuurgewassen in de Romeinse Tijd', in Zeven 1997, 25-52
134. Parker, G. 2004, The Army of Flanders and the Spanish Road 1567-1659, Cambridge: University Press
135. Pieters, M. 1994, 'Een 15de-eeuwse sector van het verdwenen vissersdorp te Raversijde (stad Oostende, prov. West-Vlaanderen): interimverslag 1994', Archeologie in Vlaanderen 4, 219-236
136. Pinchart, A. 1881-1882, 'La fabrication de tapisserie de haute-lisse à Middelbourg en Flandre', Annales de la Société d'Émulation de Bruges 32, 388
137. Reineking-Von Bock, G. 1971, Kataloge des Kunstgewerbemuseums Köln, 4. Steinzeug. Cologne: Kunstgewerbemuseums
138. Renoux, R. (ed.) 2001, «Aux marches du palais»: Qu'est-ce-qu'un palais médiéval?, Le Mans: Université du Maine
139. Rieb, J.P. 1972, 'Les verres du XVème au début du Xllème siècle à Strasbourg', Recherches archéologiques médiévales de la France de L'Est 1. 115-154
140. Ring, E. (ed.) 2003, Glaskultur in Niedersachsen: Tafelgeschirr und Haushaltglas vom Mittelalter bis zur frühen Neuzeit, Archäologie und Bauforschung in Lüneburg 5
141. Ritsema Van Eck, P.C. & Zijlstra-Zweens, H.M. 1993-1995, Glass in the Rijksmuseum 1-2, Zwolle: Waanders
142. Roberts-Jones, P. & Roberts-Jones, F. 1997, Pieter Bruegel De Oudere, Gent: Snoeck-Ducaju
143. Rodwell, K. & Bell, R. (eds) 2004, Acton Court: the Evolution of an Early Tudor Courtier's House, London: English Heritage
144. Schaminée, J.H.J., Weeda, E.J. & Westhoff, V. 1998, De vegetatie van Nederland, 4. Plantengemeenschappen van kust en binnenlandse pioniermilieus, Uppsala: Opulus Press
145. Scully, T. 1995, The Art of Cookery in the Middle Ages, Woodbridge: Boydell Press
146. Steppuhn, P. 2003, 'Glas als Kulturgut', in Ring 2003. 9-18
147. Stieperaere, H. & Fransen, K. 1982, Standaardlijst van de Belgische vaatplanten met aanduiding van hun zeldzaamheid en socio-ecologische groep, Dumortiera 22
148. Swimberghe, P. 1983-1984, 'Rijk huisraad gevonden in de Zilverstraat te Brugge in 1983', Jaarboek Stad Brugge Stedelijke Musea, 183-201
149. Swinnen, M. 1989, 'Spreeuwenpotten: een heel verhaal. . .', Tijdschrift Mechelse Vereniging voor Archeologie 10:3, 41-47
150. Tamis, W.L.M. et al. 2004, 'Standaardlijst van de Nederlandse flora 2003', Gorteria 30:4-5. 101-196
151. Thienpont, D., Rochette, F. & Vanparijs, O.F.J. 1979, Diagnose van verminose door koprologisch onderzoek, Beerse: Janssen Research Foundation
152. Tyson, R. 2005, 'The glass', in Killock & Meddens 2005, 52-58
153. Van Damme, D. & Ervynck, A. 1988, 'Medieval ferrets and rabbits in the castle of Laarne (East-Flanders, Belgium): a contribution to the history of a predator and its prey', Helinium 28:2. 278-284
154. Van den Brink, W. 1988, 'Zaden en pollen uit een 16e eeuwse beerput uit de Postelstraat', in Boekwijt & Janssen 1988, 113-124
155. Van den Brink, W. 1989, 'Zaden en stuifmeel uit een put in 'Den Prince van Luyck", in Heymans 1989, 266-276
156. Van der Linden, D. 1994, 'Rekenpenningen', in van Heeringen 1994, 37-40
157. Van Eenhooge, D. 1999, 'Grafelijk afval: onderzoek van een beerput uit het Hof van Hoogstraten te Brussel', Archeologie in Vlaanderen 5, 263-302
158. Van Gelder, E. & Hoc, M. 1960, Les Monnaies des Pays-Bas bourguignons et espagnols (1434-1713), Amsterdam: J. Schulman
159. Van Haaster, H. 1997a, 'De introductie van cultuurgewassen in de Nederlanden tijdens de Middeleeuwen', in Zeven 1997, 53-91
160. Van Haaster, H. 1997b, 'Plantaardige en dierlijke resten uit de Middeleeuwen: de resultaten van het oecologisch onderzoek op het Sint Janskerkhof, in Boekwijt & Janssen 1997, 140-162
161. Van Heeringen, R. M. (ed.) 1994, Geld uit de belt, Vlissingen: Werkgroep Stadsarcheologie Vlissingen
162. Van Neer, W. (ed.) 1994, Fish Exploitation in the Past, Annalen Zoölogische Wetenschappen 274
163. Van Neer, W. & Ervynck, A. 1994, L' Archéologie et le poisson, Ath: Instituut voor het Archeologisch Patrimonium
164. Van Vliet, A.P. 2003, Vissers in oorlogstijd: de Zeeuwse zeevisserij in de jaren 1568-1648, Middelburg: Koninklijk Zeeuws Genootschap der Wetenschappen
165. Van Vooren, G.A.C. 1987, 'Middelburg-in-Vlaanderen tijdens de Woelige jaren 1578-1583', in Bauwens 1987, 187-223
166. Van Zeist, W. & Casparie, W.A. 1984, Plants and Ancient Man: Studies in Palaeoethnobotany, Rotterdam: Balkema
167. Van Zeist, W. & Palfenier-Vegter, R.M. 1979, 'Agriculture in medieval Gasselte', Palaeohistoria 21, 268-299
168. Van Zeist, W. et al. 2000, Cultivated and Wild Plants in Late- and Post-medieval Groningen: a Study of Archaeological Plant Remains, Groningen
169. Vandenbulcke, V. & Groeneweg, G. 1988, 'The stoneware stock of Jan-Peterss and Cornelis de Kanneman: two merchants of Rhenish pottery at Bergen-op-Zoom during the 2nd quarter of the 16th century', in Gaimster et al. 1988, 343-357
170. Vanderhoeven, A., Vynckier, G. & Vynckier, P. 1993, 'Het oudheidkundig bodemonderzoek aan de Veemarkt te Tongeren. Eindverslag 1988', Archeologie in Vlaanderen 3, 127-205
171. Veeckman, J. (ed.) 1992, Blik in de bodem: recent stadsarcheologisch onderzoek in Antwerpen, Antwerp: Stad Antwerpen
172. Veeckman, J. 1999, 'Maiolica in sixteenth- and early seventeenth-century Antwerp: the archaeological evidence', in Gaimster 1999, 113-124
173. Veeckman, J. (ed.) 2002, Maiolica and Glass from Italy to Antwerp and Beyond: the Transfer of Technology in the 16th-early 17th Century, Antwerp: Stad Antwerpen
174. Veeckman, J. & Dumortier, C. 1999, 'De voorwerpen in majolica uit een afvalput in het Steen te Antwerpen', BRABOM 3, 135-192
175. Veeckman, J. et al. 1992, 'De materïele leefwereld van onze voorouders: opgravingen aan de Zwartzus-tersstraat', in Veeckman 1992, 31-47
176. Veeckman, J. et al. 2000, 'De inhoud van de afvalput van de Groote Schalien Loove: speuren naar de 17de-eeuwse bewoners', BRABOM 4, 115-190
177. Velde, B. 2002, 'Sixteenth and seventeenth-century drinking glasses in France: composition, shapes and geographic distribution', in Veeckman 2002, 201-214
178. Verhaeghe, F. 1997, 'Middeleeuwse keramiek in Vlaanderen: productie en consumptie', Vlaanderen 46:3, 13-29
179. Verkem, S. et al. 2003, Zoogdieren in Vlaanderen: ecologie en verspreiding van 1987 tot 2002, Mechelen: Natuurpunt Studie & JNM-Zoogdierenwerkgroep
180. Verschelde, K. 1867, Geschiedenis van Middelburg in Vlaenderen, Bruges
181. Von Saldern, A. 1965, German Enamelled Glass, Corning: Museum of Glass
182. Weeda, E.J. et al. 1985-1994, Nederlandse ecologische flora: wilde planten en hun relaties 1-5, Hilversum: IVN
183. Willemsen, A. 1998, Kinder delijt: middeleeuws speelgoed in de Nederlanden, Nijmeegse Kunsthistorische Stud. 6
184. Willmott, H. 2002, Early Post-medieval Vessel Glass in England c. 1500-1670, Counc. Brit. Archaeol. Res. Rep. 132
185. Wiltshire, P.E.J. 1995, 'The effects of food processing on the palatability of wild fruits with high tannin content', Res Archaeobotanicae 9, 385-397
186. Woelfle, E. 1967, Vergleichend morphologische Untersuchungen an Einzelknochen des postcranialen Skelettes in Mitteleuropa vorkommender Enten, Halbgänse und Säger, Munich: Universität Inaugural-Dissertation
187. Wouters, M. (ed.) 2004, Begraven (te) minderbreurs: het minderbroedersklooster van Diest archeologisch onderzocht, Brussels: Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed
188. Wouters, W. et al. 1994, 'Een postmiddeleeuwse beer-put aan de Hasseltse Poort te Tongeren (prov. Limburg)', Archeologie in Vlaanderen 4, 323-363
189. Zeven, A.C. 1997, De introductie van onze cultuurgewassen en hun begeleiders, van het Neolithicum tot 1500 AD, Wageningen: Vereniging voor landbouwgeschiedenis
190. Zoller, H. 1981, 'Picea abies', in Markgraf 1981, 47-62
191. Belradar, 'Macrobotanical Database'
192. Caluwé, D. 2000, 'Het holglas uit een afvalkuil in het Antwerpse Steen', Free University of Brussels report
193. Caluwé, D. 2005c, 'Het glas uit het kasteel van Middelburg, Voorlopig rapport van het glas uit de campagnes in 2002 en 2003', Free University of Brussels report
194. Caluwé, D. forthcoming a, 'Een gelaesbert en een maendecken gelaesen: glas en gebruiksglas in 16de en 17de-eeuwse boedels, aspecten van een materiële cultuur', Annales du 17e Congrès de l'Association Internationale pour I'Histoire du Verre 2006
195. Caluwé, D. forthcoming b, 'Luxe gebruiksglas uit een beerput in de Catharinastraat te Breda', Stadsarcheologische Dienst Breda
196. Caluwé, D. forthcoming c, 'Laat-middeleeuwse en vroeg-modern gebruiksglas vondsten te 's Hertogenbosch', Stadsarcheologische Dienst 's Hertogenbosch
197. Caluwé, D. forthcoming d, 'Middeleeuws en later glas in het hertogdom Brabant: aspecten van consumptie en productie', Free University of Brussels PhD thesis
198. Caluwé, D. forthcoming e, 'Les coupes en verre opaline, des objets d'usage bien précis?' in La cuisine et la table dans la France de la fin du Moyen Age: contenus et contenants du XlVe au XVIe siècle
199. De Groote, A. 1999, 'Archeobotanie van de middel-eeuwse site Walraversijde (West-Vlaanderen, België): houtidentificatie en dendrochronologie', University of Ghent dissertation
200. De Groote, K. 2005, 'Het aardewerk in de regio Oude-naarde in de Voile en Late Middeleeuwen (10de-16de eeuw): technische en typologische analyse, chronologie, evolutie en betekenissen', Free University of Brussels PhD thesis
201. Deforce, K., forthcoming, 'Het palynologisch onder-zoek van de beerputten', in Pieters forthcoming
202. Pieters, M. forthcoming, 'Een laatmiddeleeuws land-elijk vissersmilieu in het zuidelijk Noordzeege-bied, Raversijde (Oostende, België) 1992-2002: opgravingsverslag van 10 jaar opgravingen Vlaams', Brussels: Instituut voor het Onroerend Erfgoed
203. Raad Van Vlaanderen, BDL 448 (4446) enqueesten September 1632
204. Radar Nederland, 'Macrobotanical Database'
205. Van Haaster, H. 2003, 'Archaeobotanica uit 's Herto-genbosch: milieuomstandigheden, bewoningsge-schiedenis en economische ontwikkeling in en rond een (post)middeleeuwse groeistad', Free University Amsterdam PhD thesis
206. Wouters, H. 2001, 'Brabants vlakglas in de 16e en 17e eeuw: een historische, iconografische, archeo-logische en chemische benadering', Antwerp High School masters thesis
207. Wouters, H. forthcoming, 'Een blik op het kasteel van Middelburg in Vlaanderen, een studie van de raamopeningen en -dichtingen op basis van het archeologische materiaal: glas, lood en natuursteen', Free University of Brussels masters thesis