Long distance exchange in the central european neolithic: Hungary to the baltic

Antiquity

Volumn 85, Issue 327, 2011, Pages 43-58

  Czekaj Zastawny, Agnieszka ^a   Kabaciński, Jacek ^a   Terberger, Thomas ^b  

^a INSTITUTE OF ARCHAEOLOGY AND ETHNOLOGY   (Poland)

^b UNIVERSITY OF GREIFSWALD   (Germany)

Author keywords

Baltic; Bodrogkereszt r culture; Carpathians; Copper Age; Funnel Beaker culture; Hungary; Imports; Mesolithic; Neolithic; Poland; Pomerania; Tisza valley

Indexed keywords

EID: 79951869357     PISSN: 0003598X     EISSN: None     Source Type: Journal    
DOI: 10.1017/S0003598X00067429     Document Type: Article

References (70)

1. BAKKER, J.A., J. KRUK, A.E. LANTING & S. MILISAUSKAS. 1999. The earliest evidence of wheeled vehicles in Europe and the Near East. Antiquity 73: 778-90. (Pubitemid 30052509)
2. BOGŃAR-KUTZIÁN, I. 1963. The Copper Age cemetery of Tiszapolgár-Basatanya. Budapest: Akadémiai Kiadó.
3. BOLLONGINO, R., C.J. EDWARDS, J. BURGER, K.W. ALT & D.G. BRADLEY. 2005. Early history of European domestic cattle as revealed by ancient DNA. Biology Letters doi: 10.1098/rsbl.2005.0404.
4. CSÁNYI, M., P. RACZKY & amp; J. TÁRNOKI. 2009. El″zetes jelentés a rézkori bodrogkeresztúri kultúra Rákóczifalva-Bagiföldön feltárt temet″jér″l [Preliminary report of the cemetery of the Bodrogkeresztúr culture excavated at Rákóczifalva-Bagi- föld]. TISICUM 18: 13-4.
5. CZERNIAK, L. 1980. Rozwój społeczénstw kultury późnej ceramiki wstegowej na Kujawach. Poznán: Adam Mickiewicz University Press.
6. 1994 Wczesny iśrodkowy okres neolitu na Kujawach, 5400-3650p.n.e. Poznán: Adam Mickiewicz University Press
7. ECSEDY, I. 1982. Kés″rézkori leletek Boglárlellér″l. Communicationes Archaeologicae Hungariae 1982: 15-16.
8. EGGERT, M. 1991. Prestigegüter und Sozialstruktur in der Späthallstattzeit: eine kulturanthropologische Perspektive. Saeculum 42: 1-28.
9. FANSA, M. (ed.) 2004. Rad und Wagen: der Ursprung einer Innovation; Wagen im Vorderen Orient und Europa (Archäologische Mitteilungen aus Nordwestdeutschland Beiheft 40). Oldenburg: Isensee.
10. FISCHER, A. 1982. Trade in Danubian shaft-hole axes and the introduction of Neolithic economy in Denmark. Journal of Danish Archaeology 1: 7-12.
11. 2002 Food for feasting? An evaluation of explanations of the Neolithisation of Denmark and southern Sweden, in A. Fischer & K. Kristiansen (ed.) The Neolithisation of Denmark -150 years of debate (Sheffield Archaeological Monographs 12): 343-93. Sheffield: J.R. Collis.
12. 2003 Exchange: artefacts, people and ideas on the move in Mesolithic Europe, in L. Larsson, H. Kindgren, K. Knutsson, D. Loeffler & A. Akerlund (ed.) Mesolithic on the move. (Papers presented at the Sixth International Conference on the Mesolithic in Europe, Stockholm 2000): 385-87. Oxford: Oxbow.
13. FURHOLT, M. 2008. Pottery, cultures, people? The European Baden material re-examined. Antiquity 82: 617-28.
14. GAJEWSKI, L. 1949. Kultura czasz lejowatych midzy Wisła Bugiem. Annales Universitatis Marie Curie Skłodowska 4: 1-194.
15. GEDL, M. 2004. Die Beile in Polen 4: Metalläxte, Eisenbeile, Hämmer, Ambosse, Meißel, Pfrieme (Prähistorische Bronzefunde Band 24, Abteilung 9). Stuttgart: Steiner.
16. GHEORGHIU, D. 2006. On Chalcolithic ceramic technology: a study case from the Lower Danube traditions, in D. Gheorghiu (ed.) Ceramic studies: papers on the social and cultural significance of ceramics in Europe and Eurasia from prehistoric to historic times (British Archaeological Reports International series 1553): 29-42. Oxford: Archaeopress.
17. 2007 Between material culture and phenomenology: the archaeology of Chalcolithic fire-powered machine, in D. Gheorghiu & G. Nash (ed.) The archaeology of fire: understanding fire as material culture (Archaeolingua Series minor 23): 27-45. Budapest: Archaeolingua.
18. GRYGIEL, R. 2008. Neolit i poczatki epoki brazu w rejonie Brzéscia Kujawskiego i Os?onek 2: Środkowy neolit, grupa brzesko-kujawska kultury lendzielskiej [The Neolithic and Early Bronze Age in the Brzésć Kujawski and Os?onki region 2: Middle Neolithic, the Brzésć Kujawski group of the Lengyel culture]. & Lstrok;ódź: Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne.
19. HALLGREN, F. 2004. The introduction of ceramic technology around the Baltic Sea in the 6th millennium, in H. Knutsson (ed.) Coast to coast: arrival, results and reflections (Proceedings of the final Coast to Coast Conference 1-5 October 2002 in Falköping, Sweden): 123-142. Uppsala: Coast to Coast Project.
20. HARFF J. & F. LÜTH (ed.). 2007. Sinking coasts, geosphere, ecosphere and anthroposphere of the Holocene southern Baltic coast. Berichte der Römisch-Germanischen Kommission 88: 9-267.
21. HARTZ S., H. LÜBKE & T. TERBERGER. 2007. From fish and seal to sheep and cattle -new research by the 'Sincos' research group into the process of Neolithization in northern Germany, in A. Whittle & V. Cummings (ed.) Going over: the Mesolithic-Neolithic transition in north-west Europe: 567-94. Oxford: Oxford University Press.
22. HOVORKA, D., J. SPIŠIAK & T. MIKUŠ. 2008. Aeneolithic jadeitite axes from western Slovakia. Archäologisches Korrespondenzblatt 38: 33-44.
23. ILKIEWICZ J. 1989. From studies on cultures of the 4th millennium BC in the central part of the Polish coastal area. Przeglad Archeologiczny 36: 17-55.
24. JAZDZEWSKI, K. 1936. Kultura pucharów lejkowatych w Polsce Zachodniej i Środkowej. Poznán: Polskie Towarzystwo Prehistoryczne.
25. KABACIŃSKI, J.,H.HEINRICH & T. TERBERGER. 2009. D bki revisited- new evidence on the question of earliest cattle use in Pomerania, in S. McCartan, R. Schulting, G. Warren & P. Woodman (ed.) Mesolithic horizons: papers presented at the 7th International Conference on the Mesolithic in Europe, Belfast 2005: 548-55. Oxford: Oxbow.
26. KABACIŃSKI, J. & T. TERBERGER. In press. Pots and pikes in D bki 9 Koszalin district (Poland) -the early pottery on the Pomeranian coast, in S. Hartz, F. Lüth & T. Terberger (ed.) Early pottery in the Baltic: papers presented at the International Workshop at Schleswig, October 2006 (Berichte der Romisch-Germanischen Kommission).
27. KACZANOWSKA, M. 1980. Uwagi o surowcach, technice i typologii przemysłu krzemiennego kultury bodrogkereszturskiej i grupy Lǎžnany. Acta Archaeologica Carpathica 20: 19-56.
28. 1986 Materiały typu 'Scheibenhenkel' w Krakowie- Nowej Hucie-Mogile (stan. 55).Materiały ArcheologiczneNowejHuty 10: 43-47.
29. 2009 Obrzadek pogrzebowy kultury lendzielskiej, in A. Czekaj-Zastawny (ed.) Obrzadek pogrzebowy kultur pochodzenia naddunajskiego w neolicie Polski południowo-wschodniej (5600-5500-2900 BC) [The funerary rite of the Danubian cultures in the Neolithic of south-eastern Poland (5600-5500-2900 BC)]: 67-105. Kraków: Institute of Archaeology & Ethnology, Polish Academy of Science.
30. KACZANOWSKA, M. & J.K. KOZŁOWSKI. 2005. Europa w dobie neolitu, in J. Śliwa (ed.) Stary i Nowy Świat. Od 'rewolucji' neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego (Wielka historiaświata, tom 2): 97-186. Kraków: Fogra.
31. KADROW, S. 1992. Badania sondaz•owe na osadzie kultury ceramiki wst?egowej rytej na stanowisku nr 38 w Albigowej, woj. Rzeszów. Materia?y i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1985-1990: 131-39.
32. KADROW, S. & A. ZAKOŚCIELNA. 2000. An outline of the evolution of Danubian cultures in Maopolska and Western Ukraine. Baltic-Pontic Studies 9: 187-255.
33. KADROW, S.,M. SOKHACKIY, T. TKACHUK & E. TRELA. 2003. Sprawozdanie ze studiów i wyniki analiz materia?ów zabytkowych kultury trypolskiej z Bilcza Z?otego znajdujcych si w zbiorach Muzeum Archeologicznego w Krakowie. Materiały Archeologiczne 34: 53-143.
34. KAMIéNSKA, J. & J.K. KOZŁOWSKI. 1990. Entwicklung und Gliederung der Lengyel- und Polgar- Kulturgruppen in Polen (Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiellónskiego 925). Kraków: Nakładem Uniwersytetu Jagiellónskiego.
35. KAUTE, P., G. SCHINDLERH. LÜBKE. 2004. Der endmesolithisch/ frühneolithische Fundplatz Stralsund-Mischwasserspeicher- Zeugnisse früher Bootsbautechnologie an der Ostseeküste Mecklenburg-Vorpommerns. Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern 52: 221-41.
36. KERSTEN, K. 1958. Die Funde der älteren Bronzezeit in Pommern (Beiheft zum Atlas der Urgeschichte 7). Hamburg: Hamburgisches Museum für Völkerkunde und Vorgeschichte.
37. KLASSEN, L. 2000. Frühes Kupfer im Norden: Untersuchungen zur Chronologie, Herkunft und Bedeutung der Kupferfunde der Nordgruppe der Trichterbecherkultur (Jutland Archaeological Society Publications 36). Aarhus: Aarhus University Press.
38. 2004 Jade und Kupfer: Untersuchungen zum Neolithisierungsprozess im westlichen Ostseeraum unter besonderer Berücksichtigung der Kulturentwicklung Europas 5500-3500 BC (Jutland Archaeological Society publications 47). Aarhus: Aarhus University Press.
39. KOZŁOWSKI, J.K. 1968. Materia?y neolityczne i eneolityczne odkryte na stanowisku Nowa Huta - Wyciaz•e I (badania w latach 1950-1952). Materia?y Archeologiczne Nowej Huty 1: 13-90.
40. 1971 Eneolityczne groby szkieletowe z Nowej Huty Wyciaz•a, pow. Kraków. Materiały Staroz•ytne i Wczesnósredniowieczne 1: 65-98.
41. 2006 Grupa Wyciłaz•e-Złotniki i bezpósrednie oddziaływania późnopolgarskie [The Wyciaz•e- Złotniki group and direct Late Polgar influence], in M. Kaczanowska (ed.) Dziedzictwo cywilizacji naddunajskich: Małopolska na przełomie epoki kamienia i miedzi [The Danubian heritage: lesser Poland at the turn of the Stone and Copper Ages]: 53-61. Kraków: Muzeum Archeologiczne w Krakowie.
42. KRUK, J. 2008. Wzory przesz?ósci. Studia nad neolitemś rodkowym i późnym. Kraków: Institute of Archaeology & Ethnology, Polish Academy of Science.
43. & Lstrok;ECZYCKI S. 2005. Massive Kupferartefakte aus dem Äneolithikum im Gebiet des heutigen Mittelschlesiens [Masywne eneolityczne artefakty miedziane na Ślasku Środkowym]. Sprawozdania Archeologiczne 57: 53-86.
44. LÜBKE, H. 2004. Ergänzende Anmerkungen zur Datierung der Einbäume des endmesolithisch/frühneolithischen Fundplatzes Stralsund-Mischwasserspeicher. Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern 52: 257-62.
45. LUTZ, J., I. MATUSCHIK, E. PERNICKA & K. RASSMANN. 1997. Die frühesten Metallfunde in Mecklenburg-Vorpommern im Lichte neuer Metallanalysen: vom Endmesolithikum bis zur frühen Bronzezeit. Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern 45: 41-67.
46. MIDGLEY, M. 1992. TRB culture: the first farmers of the North European Plain. Edinburgh: Edinburgh University Press.
47. MILISAUSKAS, S. & J. KRUK. 1982. Die Wagendarstellung auf einem Trichterbecher aus Bronocice in Polen. Archäologisches Korrespondenzblatt 12: 141-44.
48. MÜLLER, J. 2001. Soziochronologische Studien zum Jungund Spätneolithikum im Mittelelbe-Saale-Gebiet (4100-2700 v.Chr.) (Vorgeschichtliche Forschungen 21). Rahden: Marie Leidorf.
49. NOVOTŃY, B. 1958. Slovensko v mladšej dobe kamiennej. Bratislava: Slovenska Akademia Vied.
50. NOWAK, M. 2009. Drugi etap neolityzacji ziem polskich. Kraków: Ksiegarnia Akademicka. PATAY, P. 1963. Bodrogkeresztúr-Dudince-Ludanice. Musaica 3: 11-21.
51. 1975 Die hochkupferzeitliche Bodrogkeresztúr-Kultur. Berichte der Romisch-Germanischen Kommission 55: 1-71.
52. 1978 Das Kupferzeitliche Gräberfeld von Tiszavalk-Kenderföld (Fontes Archaeologici Hungariae). Budapest: Akadémiai Kiadoó.
53. 1984 Kupferzeitliche Meißel, Beile und Aẍte in Ungarn (Prähistorische Bronzefunde Band 15, Abteilung 9). München: Beck.
54. 2002 Settlement remains of the Bodrogkeresztúr culture at Mezözombor. Antaeus 25: 355-75.
55. 2005 Kupferzeitliche Siedlung von Tiszalúc (Inventaria Praehistorica Hungariae 11). Budapest: Magyar Nemzeti Múzeum.
56. 2008 A Bodrogkeresztúri kultúra belsö idörendjéröl. Archaeologiai Értesítö 133: 21-48.
57. PAVÚK, J. 1981. Umenie ǎzivot doby kamennej (Davnoveké umenie Slovenska 13). Bratislava: Tatran.
58. RACZKY, P. 1995. New data on the absolute chronology of the Copper Age in the Carpathian Basin, in T. Kovács (ed.) Neuere Daten zur Siedlungsgeschichte und Chronologie der Kupferrzeit des Karpatenbeckens (Inventaria Praehistorica Hungariae 7): 51-60. Budapest: Magyar Nemzeti Múzeum.
59. RENFREW, C. 1972. The emergence of civilization: the Cyclades and the Aegean in the third millenium BC. London: Methuen.
60. SHERRATT, A. 2004. Wagen, Pflug Rind: ihre Ausbreitung und Nutzung. Probleme der Quelleninterpretation, in M. Fansa (ed.) Rad und Wagen: der Ursprung einer Innovation; Wagen im Vorderen Orient und Europa (Archäologische Mitteilungen aus Nordwestdeutschland Beiheft 40): 409-28. Oldenburg: Isensee.
61. STADLER, P. 1999. Ein Beitrag zur Absolutchronologie des Neolithikums in Ostösterreich aufgrund der 14C-Daten, in E. Lenneis, Ch. Neugebauer-Maresch & E. Ruttkay (ed.) Jungsteinzeit im Osten ö sterreichs (Forschungsberichte zur Ur- und Fruühgeschichte 17): 210-24. St. Pölten-Wien: Niederösterreichisches Pressehaus.
62. STAHL, CH. 2006. Mitteleuropäische Bernsteinfunde von der Frühbronze- bis zur Frühlatènezeit. Ihre Verbreitung, Formgebung, Zeitstellung und Herkunft (Würzburger Studien zur Sprache & Kultur 9). Dettelbach: J.H. Röll.
63. STJERNQUIST, B. 1985. Methodische Ü berlegungen zum Nachweis von Handel aufgrund archäologischer Quellen, in K. Düwel, H. Jankuhn, H. Siems & D. Timpe (ed.) Methodische Grundlagen und Darstellungen zum Handel in vorgeschichtlicher Zeit und in der Antike (Abhandlungen Göttinger Akademie der Wissenschaften 143): 56-83. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
64. TERBERGER, T., S.HARTZ & J. KABACIŃSKI. 2009. Late hunter-gatherer and early farmer contacts in the southern Baltic -a discussion, in H. Glørstad, H. & C. Prescott (ed.) Neolithisation as if history mattered: processes of Neolithisation in north-western Europe: 257-98. Lindome: Bricoleur.
65. TERBERGER, T. & J. KABACIŃSKI. 2010. The Neolithisation of Pomerania -a critical review, in D. Gronenborn & J. Petrasch (ed.) Die Neolithisierung Mitteleuropas: Internationale Tagung Mainz Juni 2005 (RGZM-Tagungen 4). Mainz: Römisch-Germanisches Zentralmuseum.
66. UZAROWICZOWA, A. 1968. Cmentarzysko kultury pucharów lejkowatych w Klementowicach, pow. Pu?awy na stanowisku XIII. Wiadomósci Archeologiczne 33/4-5: 295-302.
67. VOSTEEN, M. 1999. Urgeschichtliche Wagen in Mitteleuropa: eine archäologische und religionswissenschaftliche Untersuchung neolithischer bis hallstattzeitlicher Befunde (Freiburger Archäologische Studien 3). Rahden: Marie Leidorf.
68. WIŚLÁ NSKI, T. 1979. Kształtowanie siłe miejscowych kultur rolniczo-hodowlanych. Plemiona kultury pucharów lejkowatych, in W. Hensel (ed.) Prahistoria ziem polskich, tom II Neolit: 165-260. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich- Wydawnictwo PAN.
69. WOJCIECHOWSKI, W. 1972. Contacts of Lower Silesia with some regions of west Slovakia and Hungary in the Late Neolithic and Eneolithic Age. Archaeologia Polona 13: 263-78.
70. ZVELEBIL, M. 1998. Agricultural frontiers, Neolithic origins, and the transition to farming in the Baltic basin, in M. Zvelebil, R. Dennell & L. Domanska (ed.) Harvesting the sea, farming the forest: the emergence of Neolithic societies in the Baltic region (Sheffield Archaeological Monographs 10): 9-27. Sheffield: Sheffield Academic Press.