Adriatic Neolithic mortuary ritual at Grapčeva Cave, Croatia

Journal of Field Archaeology

Volumn 35, Issue 4, 2010, Pages 337-354

  Forenbaher, Stašo ^a,b   Kaiser, Timothy ^c   Frame, Sheelagh ^d  

^a INSTITUTE FOR ANTHROPOLOGICAL RESEARCH   (Croatia)

^b UNIVERSITY OF ZAGREB   (Croatia)

^c LAKEHEAD UNIVERSITY   (Canada)

^d NONE   (Canada)

Author keywords

Adriatic; Burial; Cave; Hvar; Neolithic; Ritual

Indexed keywords

EID: 79951861798     PISSN: 00934690     EISSN: None     Source Type: Journal    
DOI: 10.1179/009346910X12707321358955     Document Type: Review

References (82)

1. Bass, B. 1998. "Early Neolithic Offshore Accounts: Remote Islands, Maritime Exploitations, and the Trans-Adriatic Cultural Network," Journal of Mediterranean Archaeology 11: 165-190.
2. Bass, B. 2004. "The Maritime Expansion of Early Neolithic Agropastoralism in the Eastern Adriatic Sea," Atti della Società per la Preistoria e Protostoria della regione Friuli-Venezia Giulia 14: 45-60.
3. Batović, Š. 1963. "Neolitsko naselje Smilčić," Radovi Instituta Jugoslavenske akademije nauka i umjetnosti u Zadru 10(2): 89-138.
4. Batović, Š. 1967. "Pokapanje pokojnika u Smilčiću i kult mrtvih u neolitu Dalmacije," Arheološki radovi i rasprave 4-5: 263-298.
5. Batović, Š. 1979. "Jadranska zona," in A. Benac, ed., Praistorija jugoslavenskih zemalja, Vol. 2: Neolit. Sarajevo: Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, 473-635.
6. Benac, A. 1957. "Zelena pećina," Glasnik Zemaljskog muzeja 12: 61-92.
7. Benac, A. 1958. Neolitsko naselje u Lisičićima kod Konjica. Sarajevo: Naučno društvo Bosne i Hercegovine.
8. Benac, A. 1962. "Tragovi kultnog sahranjivanja u neolitu jadranske oblasti," Diadora 2: 5-11.
9. Blake, E. 2005. "The Material Expression of Cult, Ritual, and Feasting," in E. Blake and A. B. Knapp, eds., The Archaeology of Mediterranean Prehistory. Oxford: Blackwell, 102-129.
10. Borojević, K., S. Forenbaher, T. Kaiser, and F. Berna. 2008. "Plant Use at Grapčeva Cave and in the Eastern Adriatic Neolithic," Journal of Field Archaeology 33: 279-303.
11. Boschian, G. 2006. "Geoarchaeology of Pupićina Cave," in P. T. Miracle and S. Forenbaher, eds, Prehistoric Herders of Northern Istria, the Archaeology of Pupićina Cave, Vol. 1. Pula: Arheološki muzej Istre, 123-162.
12. Boschian, G., and E. Montagnari Kokelj. 2000. "Prehistoric Shepherds and Caves in the Trieste Karst (Northern Italy)," Geoarchaeology: An International Journal 15: 331-371.
13. Brusić, Z. 2008. Pokrovnik, naselje iz neolitika. Šibenik: Muzej grada Šibenika.
14. Buccich, G. 1885. "Richerche preistoriche sull'isola di Lesina," Bolletino di archeologia e storia dalmata (Supplement) 8: 1-11.
15. Čečuk, B., and D. Radić. 2005. Vela spila: višeslojno pretpovijesno nalazište - Vela Luka, otok Korčula. Vela Luka: Centar za kulturu.
16. Chapman, J., R. Shiel, and Š. Batović. 1996. The Changing Face of Dalmatia. London: Leicester University Press.
17. Dietler, M., and B. Hayden, eds. 2001. Feasts: Archaeological and Ethnographic Perspectives on Food, Politics, and Power. Washington, D.C.: Smithsonian Institution Press.
18. Dimitrijević, S. 1979. "Problem eneolita na istočnoj jadranskoj obali," in N. Tasić, ed., Praistorija jugoslavenskih zemalja, Vol. 3: Eneolit. Sarajevo: Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, 367-379.
19. Drovenik, M., T. Dolenec, B. Režum, and J. Pezdič. 1990. "On the Mercury Ore from the Grübler Ore Body, Idrija," Geologija 33: 397-446.
20. Ehrich, R. W. 1965. "Geographical and Chronological Patterns in East Central Europe," in R. W. Ehrich, ed., Chronologies in Old World Archaeology. Chicago: University of Chicago Press, 403-458.
21. Forenbaher, S. 2006. "Neolithic Flaked Stone Industries of the Eastern Adriatic: the Assemblages from Pupićina and Grapčeva Caves," Atti della Società per la Preistoria e Protostoria della regione Friuli-Venezia Giulia 15: 81-116.
22. Forenbaher, S. 2008a. "Kamene izraCrossed d signevine," in S. Forenbaher and T. Kaiser, eds, Grapčeva špilja: pretpovijesni stan, tor i obredno mjesto. Split: Književni krug, 73-84.
23. Forenbaher, S. 2008b. "Archaeological Record of the Adriatic Offshore Islands as an Indicator of Long-distance Interaction in Prehistory," European Journal of Archaeology 11: 223-244.
24. Forenbaher, S., and T. Kaiser. 2006. "Spila Nakovana: an Illyrian Sanctuary from the Hellenistic Period," in N. Tasić and C. Grozdanov, eds., Homage to Milutun Garašanin. Beograd: Serbian Academy of Sciences and Arts, 571-582.
25. Forenbaher, S., and T. Kaiser, editors 2008. Grapčeva špilja: pretpovijesni stan, tor i obredno mjesto. Split: Književni krug.
26. Forenbaher, S., and P. T. Miracle. 2005. "The Spread of Farming in the Eastern Adriatic," Antiquity 79: 514-528.
27. Forenbaher, S., and D. Nikitović. 2010. "Neolitičke izraCrossed d signevine od cijepanog kamena iz Vele peći kod Vranje (Istra)," Histria archaeologica 38-39(2007-2008): 5-35.
28. Forenbaher, S., P. Rajić Šikanjić, and P. T. Miracle. 2008. "Lončarija iz Vele peći kod Vranje (Istra)," Histria archaeologica 37(2006): 5-46.
29. Frančišković-Bilinski, S., H. Bilinski, D. Tibljaš, and G. Rantitsch. 2005. "Effects of Mercury Mining Regions from NN Dinarides on Quality of Stream Sediments," Fresenius Environmental Bulletin 14: 913-927.
30. Frame, S. 2008. "Prehrana i gozbe u Grapčevoj špilji," in S. Forenbaher and T. Kaiser, eds, Grapčeva špilja: pretpovijesni stan, tor i obredno mjesto. Split: Književni krug, 85-121.
31. Gaffney, V., B. Kirigin, M. Petrić, N. Vujnović, and S. Čače, editors. 1997. The Archaeological Heritage of Hvar, Croatia. BAR International Series 660. Oxford: Tempus Reparatum.
32. Gamulin, Ć. 1931. "Spiljski nalazi na otoku Hvaru," Priroda 21: 122-124.
33. Gasperini, R. 1887. "Secondo contributo alla conoscenza geologica del diluviale dalmato," Godišnje izvješće C. k. velike realke u Splitu 1886-1887: 5-26.
34. Gasperini, R. 1888. "Relazione sugli scavi fatti nella spelonca di Grabak sull' isola di Lesina nell' autunno del 1887," Bulletino di archeologia e storia dalmata (Supplement) 11: 1-8.
35. Girometta, U. 1923. "Jame i pećine srednje Dalmacije," Glasnik geografskog društva 9: 95-120.
36. Girometta, U. 1935. "Špiljski nalazi u srednjoj Dalmaciji," Hrvatski planinar 31: 289-294, 323-330.
37. Jurković, I. 1996. "Barite, Hematite and Cinnabar Ore Deposits in the Dusina Area, Mid-Bosnian Schist Mountains," Rudarskogeološko-naftni zbornik 8: 51-65.
38. Jurković, I., M. Ramović, and F. Zec. 1999. "Chemical and Geochemical Characteristics of the Čemernica Antimonite Deposit in the Mid-Bosnian Schist Mountains," Rudarskogeološko-naftni zbornik 11: 1-16.
39. Karšulin, M. 1955. "Sastav, struktura i tehnologija neolitičke keramike u Grapčevoj spilji na otoku Hvaru," in G. Novak, ed., Prethistorijski Hvar, Grapčeva spilja. Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, 281-294.
40. Korošec, J. 1958. Neolitska naseobina u Danilu Bitinju. Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti.
41. Kyriakidis, E. 2007a. "In Search of Ritual," in E. Kyriakidis, ed., The Archaeology of Ritual. Los Angeles: University of California, 1-8.
42. Malone, C. 2003. "The Italian Neolithic: A Synthesis of Research," Journal of World Prehistory 17: 235-312.
43. Marcus, J. 2007. "Rethinking Ritual," in E. Kyriakidis, ed., The Archaeology of Ritual. Los Angeles: University of California, 43-76.
44. Marijanović, B. 1981. "Ravlića pećina (Peć Mlini)," Glasnik Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine u Sarajevu (arheologija), nova serija 35-36: 1-97.
45. Marijanović, B. 2003. "'Crno Vrilo' - novi grob starijeg neolitika u Dalmaciji," Opuscula archaeologica 27: 34-41.
46. Marijanović, B. 2005. Gudnja: višeslojno prapovijesno nalazište. Dubrovnik: Dubrovački muzeji-Arheološki muzej.
47. Marović, I., and B. Čović. 1983. "Cetinska kultura," in B. Čović, ed., Praistorija jugoslavenskih zemalja, Vol. 4: Bronzano doba. Sarajevo: Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, 191-231.
48. Mikić, Ž. 1981. Stanje i problemi fizičke antropologije u Jugoslaviji: praistorijski periodi. Sarajevo: Centar za balkanološka ispitivanja Akademije nauka i umetnosti Bosne i Hercegovine.
49. Ministarstvo za ekonomski razvoj Crne Gore. 2008. "Prostorni plan Crne Gore do 2020. godine." (http://www.buljaricabay.me/DOC/Prostorni-plan- Vlada-Crna-Gora-03-2008.pdf)
50. Miracle, P. T., and S. Forenbaher. 2005. "Neolithic and Bronze Age Herders of Pupićina Cave, Croatia," Journal of Field Archaeology 30: 255-281.
51. Miracle, P. T., and S. Forenbaher, eds. 2006. Prehistoric Herders of Northern Istria, the Archaeology of Pupićina Cave, Vol. 1. Pula: Arheološki muzej Istre.
52. Moore, A., M. MenCrossed d signušić, J. Smith, and E. Podrug. 2007a. "Project 'Early Farming in Dalmatia': Danilo Bitinj 2004-2005," Vjesnik Arheološkog muzeja u Zagrebu 40: 15-24.
53. Moore, A., M. MenCrossed d signušić, J. Smith, J. Zaninović, and E. Podrug. 2007b. "Project 'Early Farming in Dalmatia': Pokrovnik 2006," Vjesnik Arheološkog muzeja u Zagrebu 40: 25-34.
54. Müller, J. 1994. Das Ostadriatische Frühneolithikum: Die Impresso-Kultur und die Neolithisierung des Adriaraumes. Berlin: Volker Spiess.
55. Novak, G. 1924. Hvar. Beograd: D. Gregorića.
56. Novak, G. 1937. "Grabčeva špilja na otoku Hvaru," Jugoslovenski istorijski časopis 3: 613-615.
57. Novak, G. 1940. "Caverna con ceramica dipinta dell'eta della pietra nell'isola di Lesina nell'Adriatico," Bulletino di paletnologia italiana, n.s. 4: 29-37.
58. Novak, G. 1949. "Izvještaj o prethistorijskim istraživanjima otoka Hvara," Ljetopis Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti 55: 149-160.
59. Novak, G. 1955. Prethistorijski Hvar, Grapčeva spilja. Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti.
60. Novak, G. 1959. "Markova spilja na otoku Hvaru: novo nalazište neolitske obojene keramike," Arheološki radovi i rasprave 1: 5-60.
61. Parker Pearson, M. 1999. The Archaeology of Death and Burial. Phoenix Mill: Sutton.
62. Rellini, U. 1940. "Osservazioni sulla caverna preistorica di Lesina con ceramica dipinta," Bulletino di paletnologia italiana, n.s. 4: 38-40.
63. Renfrew, C. 1985. The Archaeology of Cult: The Sanctuary at Phylakopi. London: British School at Athens.
64. Renfrew, C. 2007. "Archaeology of Ritual, of Cult, and of Religion," in E. Kyriakidis, ed., The Archaeology of Ritual. Los Angeles: University of California, 109-122.
65. Robb, J. 1991. "Neolithic Skeletal Remains from Grotta Scaloria: the 1979 Excavations," Rivista di Antropologia 69: 111-124.
66. Robb, J. 1994. "Burial and Social Reproduction in the Peninsular Italian Neolithic," Journal of Mediterranean Archaeology 7: 27-71.
67. Robb, J. 1999. "Great Persons and Big Men in Italian Neolithic," in R. H. Tykot, J. Morter, and J. Robb, eds., Social Dynamics of the Prehistoric Central Mediterranean. London: Accordia Research Institute, 15-45.
68. Robb, J. 2007. The Early Mediterranean Village: Agency, Material Culture, and Social Change in Neolithic Italy. Cambridge: Cambridge University Press.
69. Rutar, S. 1888. "Najnovija predhistorička odkrića na Hvaru," Bulletino di archeologia e storia dalmata 11: 13-15.
70. Sakarž, J. 1955. "Analiza osteoloških nalaza i morske faune u otkopima Grapčeve spilje," in G. Novak, ed., Prethistorijski Hvar, Grapčeva spilja. Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, 269-280.
71. Schneider, M. 1927. "Höhlenfunde in Dalmatien," Vjesnik za arheologiju i historiju dalmatinsku 49: 98-104.
72. Spataro, M. 2002. The First Farming Communities of the Adriatic: Pottery production and circulation in the Early and Midle Neolithic. Trieste: Edizioni Svevo.
73. Tinè, S., and E. Isetti. 1980. "Culto neolitico delle acque e scavi nella grotta Scaloria," Bulletino di paletnologia italiana 82: 31-70.
74. Trump, D. H. 1980. The Mediterranean in Prehistory. New Haven: Yale University Press.
75. van der Veen, M. 2003. "When Is Food a Luxury?" World Archaeology 34: 405-427.
76. Vencl, S. 1996. "A Znovu: Žaludy Jako Potravina," Památky archeologické 87: 95-111.
77. Watson, J. P. N. 1979. "The Estimation of Relative Frequencies of Mammalian Species: Khirokitia 1972," Journal of Archaeological Science 6: 127-137.
78. White, T. E. 1992. Prehistoric Cannibalism at Mancos 5MTUMR-2346. Oxford: Princeton University Press
79. Whitehouse, R. D. 1992. Underground Religion: Cult and Culture in Prehistoric Italy. London: Accordia Research Centre.
80. Wilkes, J. 1992. The Illyrians. Oxford: Blackwell.
81. Winn, S., and D. Shimabuku. 1988. The Heritage of Two Subsistance Strategies: Preliminary Report on the Excavations at Grotta Scaloria, Southeastern Italy, 1978. Halifax, Nova Scotia: Saint Mary's University.
82. Zlatunić, R. 2003. "Neolitički pogrebni ukopi na prostoru istočne jadranske obale i njezinu širem zaleCrossed d signu (prijelazna zona): tipološko-statistička analiza," Vjesnik Arheološkog muzeja u Zagrebu (3. serija) 36: 29-95.