Selective use of Cornus sanguinea L. (red dogwood) for neolithic fish traps in the Netherlands

Environmental Archaeology

Volumn 13, Issue 1, 2008, Pages 1-10

  Out, Welmoed A ^a  

^a LEIDEN UNIVERSITY   (Netherlands)

Author keywords

Cornus sanguinea; Fish traps; Neolithic; Swifterbant culture; Wood selection

Indexed keywords

EID: 62949125411     PISSN: 14614103     EISSN: 17496314     Source Type: Journal    
DOI: 10.1179/174963108X279184     Document Type: Article

References (79)

1. Andersen, S. H. 1981. Stenalderen (Stone Age). Copenhagen: Sesam.
2. Andersen, S. H. 1987. Tybrind Vig: a submerged Ertebølle settlement in Denmark, pp. 253-80 in Coles, J. M. and Lawson, A. J. (eds.), European Wetlands in Prehistory. Oxford: Clarendon Press.
3. Andersen, S. H. 1995. Coastal adaptation and marine exploitation in Late Mesolithic Denmark - with special emphasis on the Limfjord region, pp. 41-66 in Fisher, A. (ed.), Man and Sea in the Mesolithic. Coastal Settlement Above and Below Present Sea Level (Oxbow Monograph 53). Oxford: Oxbow Books.
4. Baak, P. J., Bottema, S., Cappers, R. T. J. and Woldring, H. 2005. Vegetatiehistorie van Jardinga (Fr.). Paleo-Aktueel 2002/2003 14-15, 38-43.
5. Bakels, C. C. 1986. Akkerbouw in het moeras? Rotterdam Papers 5, 1-6.
6. Bakels, C. C. 1988. Hekelingen, a neolithic site in the swamps of the Meuse estuary, pp. 155-61 in Kü ster, H. (ed.), Der Prähistorische Mensch und seine Umwelt (Forschungen und Berichte zur Vor- und Frü hgeschichte in Badem-Wü rttemberg 31). Stuttgart: Konrad Theiss Verlag.
7. Bakels, C. C. 2006. Pollen analysis and the reconstruction of the former vegetation, pp. 305-15 in Louwe Kooijmans, L. P. and Jongste, P. F. B. (eds.), Schipluiden. A Neolithic Settlement on the Dutch Northsea Coast, c. 3500 cal BC (Analecta Praehistorica Leidensia 37/38). Leiden: Leiden University, Faculty of Archaeology.
8. Bakels, C. C. and Beurden, L. M. van 2001. Archeobotanie, pp. 325-78 in Louwe Kooijmans, L. P. (ed.), Hardinxveld-Giessendam Polderweg (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 83). Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
9. Bakels, C. C., Beurden, L. M. van and Vernimmen, T. J. J. 2001. Archeobotanie, pp. 369-434 in Louwe Kooijmans, L. P. (ed.), Hardinxveld- Giessendam De Bruin (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 88). Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
10. 14C Dating (Archäologische Berichte 16). Bonn: Habelt.
11. Bastiaens, J., Deforce, K., Klinck, B., Meersschaert, L., Verbruggen, C. and Vrydaghs, L. 2005. Palaeobotanical analyses, pp. 251-78 in Crombé, Ph. (ed.), The Last Hunter-Gatherer-Fishermen in Sandy Flanders (NW Belgium) (Archaeological Reports Ghent University 3). Ghent: Academia Press.
12. Beek, B. L. van 1990. Steentijd te Vlaardingen, Leidschendam en Voorschoten. De Vondstverspreiding in Laat-Neolithische Nederzettingen in het Hollandse Kustgebied. Unpublished Ph.D. thesis, University of Amsterdam.
13. Bos, J. A. A., Geel, B. van, Groenewoudt, B. J. and Lauwerier, R. C. G. M. 2005. Early Holocene environmental change, the presence and disappearance of early Mesolithic habitation near Zutphen (The Netherlands). Vegetation History and Archaeobotany 15, 27-43.
14. Bottema, S. 2005. Vreemde activiteiten en vreemd pollen aan de Tjonger (Fr.). Paleo-Aktueel 2002/2003 14/15, 45-7.
15. Bottema-Mac Gillary, N. 2005. Hergebruik van hout in de prehistorie? Paleo-Aktueel 2002/2003 14/15, 48-53.
16. Brinkhuizen, D. C. 1983. Some notes on recent and pre- and protohistoric fishing gear from Northwestern Europe. Paleohistoria 25, 7-54.
17. Brinkkemper, O. 2005. Rotterdam-Randstadrail. Archeobotanisch Onderzoek van een Laatmesolitische Vindplaats bij het Centraal Station van Rotterdam (ArBoRA 18). Varik: Brinkkemper Archeobotanisch Bureau.
18. Bronk Ramsey, C. 2005. Oxcal Program v3.10. Oxford: Research Laboratory for Archaeology, University of Oxford.
19. Bulten, E. E. B., Heijden, F. J. G. van der and Hamburg, T. 2002. Prehistorische Visweren en Fuiken bij Emmeloord (ADC Rapport 140). Bunschoten: Archeologisch Diensten Centrum.
20. Casparie, W. A. and Bosch, J. H. A. 1995. Bergumermeer - De Leijen (Friesland, the Netherlands): a Mesolithic wetland in a dry setting. Mededelingen Rijks Geologische Dienst 52, 271-82.
21. Casparie, W. A., Mook Kamps, B., Palfenier-Vegter, R. M., Struijk, P. C. and Zeist, W. van 1977. The Palaeobotany of Swifterbant. A preliminary report (Swifterbant Contribution 7). Helinium 17, 28-55.
22. Gehasse, E. F. 1985. Aartswoud. Wonen aan het wad. Een palaeobotanisch onderzoek aan een laat-Neolithische nederzetting. Unpublished report, University of Amsterdam.
23. Gehasse, E. F. 1995. Ecologisch-Archeologisch Onderzoek van het Neolithicum en de Vroege Bronstijd in de Noordoostpolder met de Nadruk op Vindplaats P14. Unpublished Ph.D. thesis, University of Amsterdam.
24. Gotjé, W. 1997. Het Landschap in Zuidelijk Flevoland tussen 9500 en 4300 BP. Een Landschapsreconstructie in het Gebied Wet Bodembescherming (BIAXiaal 40). Zaandam: Biax Consult.
25. Groenman-van Waateringe, W., Voorrips, A. and Wijngaarden- Bakker, L. H. van 1968. Settlements of the Vlaardingen Culture at Voorschoten and Leidschendam (ecology). Helinium 8, 105-30.
26. Groenman-van Waateringe, W. and Jansma, M. J. 1969. Diatom and pollen analysis of the Vlaardingen creek, a revised interpretation. Helinium 9, 105-17.
27. GrØn, O. and Skaarup, J. 1991. MØllegabet II - A submerged Mesolithic site and a 'boat burial' from ÆrØ. Journal of Danish Archaeology 10, 38-50.
28. Haaster, H. van 1998a. Palaeo-Ecologisch Onderzoek aan Enkele Grondmonsters van Vindplaats 10 in het Plangebied 'Schuytgraaf' (gem. Arnhem) (BIAXiaal 56). Zaandam: Biax Consult.
29. Haaster, H. van 1998b. Archeobotanisch onderzoek, pp. 31-3 in Jongste, P. F. B. (ed.), Aanvullend Archeologisch Onderzoek in het Tracé van de Betuweroute, Vindplaats 23: Valburg/Zettensche Veld-Oost, Amersfoort (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 20). Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
30. Haaster, H. van 2004. Waardering van Botanisch Materiaal uit Twee Grondboringen in Moordrecht (Sportlaan) (BIAX rapport 112). Zaandam: Biax Consult.
31. Haaster, H. van 2005. Waardering van Botanisch Materiaal uit een Tiental Grondboringen in de Eendragtspolder bij Zevenhuizen (BIAX rapport 134). Zaandam: Biax Consult.
32. Haaster, H. van 2006. Alblasserdam-Nieuw Kinderdijk, Resultaten van de Botanische Waardering (BIAX rapport 145). Zaandam: Biax Consult.
33. Haaster, H. van and Brinkkemper, O. 1995. RADAR, a relational archaeobotanical database for advanced research. Vegetation History and Archaeobotany 4 (2), 117-25.
34. Hamburg, T., Hogestijn, W. J. and Peeters, H. 1997. Drie visvangsystemen uit het Neolithicum van de vindplaats Hoge Vaart (Prov. Fl., Gem. Almere) Archeologie 8, 69-92.
35. Hänninen, K. and Vermeeren, C. 1998. Hout en Houtskool van een Donk met Bewoningssporen uit het Midden Neolithicum in Brandwijk (Z.H.) (BIAXiaal 61). Zaandam: Biax Consult.
36. Iterson Scholten, F. R. van 1977. Rope and fishing tackle, pp. 135-43 in Beek, B. L. van, Brandt, R. W. and Groenman-vanWaateringe, W. (eds.), Ex horreo (Cingula 4). Amsterdam: Universiteit van Amsterdam, Albert Egges van Giffen Instituut voor Prae-en Protohistorie.
37. Janssen, A. J. 1989. Een neolithische nederzetting in het Ewijkse veld. Westerheem 38, 133-45.
38. Jensen, H. A. 1987. Macrofossils and their Contribution to the History of the Spermatophyte Flora in Southern Scandinavia from 13000 BP to 1536 AD (Biologiske Skrifter 29). Copenhagen: Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskab/Munksgaard.
39. Kooistra, L. 2006. Wood and charcoal, pp. 363-74 in Louwe Kooijmans, L. P. and Jongste, P. F. B. (eds.), Schipluiden. A Neolithic Settlement on the Dutch Northsea Coast, c. 3500 cal BC (Analecta Praehistorica Leidensia 37/38). Leiden: Leiden University, Faculty of Archaeology.
40. Kubiak-Martens, L. 1999. The plant food component of the diet at the late Mesolithic (ErtebØlle) settlement at Tybrind Vig, Denmark. Vegetation History and Archaeobotany 8 (1/2), 117-27.
41. Kubiak-Martens, L. 2006. Botanical remains and plant food subsistence, pp. 317-38 in Louwe Kooijmans, L. P. and Jongste, P. F. B. (eds.), Schipluiden. A Neolithic Settlement on the Dutch Northsea Coast, c. 3500 cal BC (Analecta Praehistorica Leidensia 37/38). Leiden: Leiden University, Faculty of Archaeology.
42. Kuijper, W. J. 2002. Dieren- en plantenresten uit Holocene afzettingen, pp. 31 in Bulten, E. E. B., Heijden, F. J. G. van der and Hamburg, T. (eds.), Prehistorische Visweren en Fuiken bij Emmeloord (ADC Rapport 140). Bunschoten: Archeologisch Diensten Centrum.
43. Kuijper, W. J. 2007. Flora en fauna in en rond een Scheldegeul bij Kallo op het einde van het atlanticum (Beveren, prov. Oost-Vlaanderen). Relicta 1, 29-48.
44. Larsson, L. 1983. Ageröd V, an Atlantic Bog Site in Central Scania (Acta Archaeologica Lundensia 8 (12)). Lund: Institute of Archaeology.
45. Louwe Kooijmans, L. P. 1987. Neolithic settlement and subsistence in the wetlands of the Rhine/Meuse delta, pp. 227-51 in Coles, J. M. and Lawson, A. J. (eds.), European Wetlands in Prehistory. Oxford: Clarendon Press.
46. Louwe Kooijmans, L. P. 2003. The Hardinxveld sites in the Rhine/Meuse delta, the Netherlands, 5500-4500 cal BC, pp. 608-24 in Larsson, L., Kindgren, H., Knutsson, K., Leoffler, D. and A°kerlund, A. (eds.), Mesolithic on the Move. Papers Presented at the Sixth International Conference on the Mesolithic in Europe, Stockholm 2000. Oxford: Oxbow Books.
47. Louwe Kooijmans, L. P., Hänninen, K. and Vermeeren, C. E. 2001a. Artefacten van hout, pp. 435-78 in Louwe Kooijmans, L. P. (ed.), Hardinxveld-Giessendam De Bruin (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 88). Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
48. Louwe Kooijmans, L. P., Vermeeren, C. E. and Waveren, A. M. I . van 2001b. Hout en artefacten van vezels, pp. 379-418 in Louwe Kooijmans, L. P. (ed.), Hardinxveld-Giessendam Polderweg (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 83). Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
49. Louwe Kooijmans, L. P. and Kooistra, L. 2006. Wooden artefacts, pp. 225-51 in Louwe Kooijmans, L. P. and Jongste, P. F. B. (eds.), Schipluiden. A Neolithic Settlement on the Dutch Northsea Coast, c. 3500 cal BC (Analecta Praehistorica Leidensia 37/38). Leiden: Leiden University, Faculty of Archaeology.
50. Makaske, B., Smeerdijk, D. G. van, Mulder, J. R. and Spek, T. 2002. De Stijging van de Waterspiegel nabij Almere in de Periode 5300-2300 v. Chr (Alterra-rapport 478). Wageningen: Alterra, Research Instituut voor de Groene Ruimte.
51. Meijden, R. van der 2005. Heukels' Flora van Nederland. Groningen: Wolters Noordhoff.
52. Meijden, R. van der, Plate, C. L. and Weeda, E. J . 1989. Atlas van de Nederlandse flora, deel 3. Minder Zeldzame en Algemene Soorten. Leiden: Rijksherbarium/Hortus Botanicus.
53. Meirsman, E. and Moree, J. M. in cooperation with Brinkhuizen, D. C., Brinkkemper, O., Rijn, P. van and Zeiler J. T. 2006. Barendrecht Vrijenburg Vindplaats 20.125. Een Documenterend en Waarderend Onderzoek van Archeologische Sporen uit het Neolithicum door middel van een Proefsleuf (BOORrapport 264). Rotterdam: Bureau Oudheidkundig Onderzoek van Gemeentewerken Rotterdam.
54. Mertens, E.-M. 2000. Linde, Ulme, Hasel. Zur Verwendung von Pflanzen für Jagd- und Fischfanggerä te im Mesolithicum Dänemarks und Schleswig-Holsteins. Praehistorische Zeitschrift 75 (1), 1-55.
55. Moree, J. M. in cooperation with Brinkhuizen, D. C., Brinkkemper, O. and Zeiler, J. T. 2006. Barendrecht Gaatkensplas Vindplaats 20.126. De Waardering (BOORrapport 303). Rotterdam: Bureau Oudheidkundig Onderzoek van Gemeentewerken Rotterdam.
56. Mordant, D. and Mordant, C. 1991. Noyen-sur-Seine: a Mesolithic waterside settlement, pp. 55-64 in Coles, B. (ed.), The Wetland Revolution in Prehistory. Exeter: The Prehistoric Society/Wetland Archaeology Research Project.
57. Oberdorfer, E. 1983. Pflanzensoziologische Exkursionsflora. Ulmer/tuttgart: Verlag Euge.
58. Odell, G. H. 1978. Préliminaires d'une analyse fonctionelle des pointes microlithiques de Bergumermeer (Pays-Bas). Bulletin de la Societé Préhistorique Française 75 (2), 37-49.
59. Pals, J. P. 1984. Plant remains from Aartswoud, a Neolithic settlement in the coastal area, pp. 313-22 in Zeist, W. van and Casparie, W. A. (eds.), Plants and Ancient man. Studies in Palaeoethnobotany. Rotterdam/Boston: Balkema.
60. Pedersen, L. 1995. 7000 years of fishing: stationary fishing structures in the Mesolithic and afterwards, pp. 75-86 in Fisher, A. (ed.), Man and Sea in the Mesolithic. Coastal settlement Above and Below Present Sea Level (Oxbow monograph 53). Oxford: Oxbow Books.
61. Pedersen, L., Fischer, A. andAaby, B. 1997. The Danish Storebælt since the Ice Age - Man, Sea and Forest. Copenhagen: Storebælt Fixed Link.
62. Peters, F. J. C. and Peeters, J. H. M. in co-operation with Baetsen, S., Exaltus, R., d'Hollosy, M., Oversteegen, J., Peters, F. J. C., Smeerdijk, D. G. van, Verneau, S. M. J. P. and Vernimmen, T. 2001. De Opgraving van de Mesolithische en Neolithische Vindplaats Urk-E4 (Domineesweg, gemeente Urk) (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 93). Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
63. Raemaekers, D. C. M. 1999. The Articulation of a 'New Neolithic'. The Meaning of the Swifterbant Culture for the Process of Neolithisation in the Western Part of the North European Plain (4900-3400 BC) (Archaeological Studies Leiden University 3). Leiden: Leiden University, Faculty of Archaeology.
64. Raemaekers, D. C. M., Bakels, C. C., Beerenhout, B., Gijn, A. L. van, Hänninen, K., Molenaar, S., Paalman, D., Verbruggen, M. and Vermeeren, C. 1997. Wateringen 4: a settlement of the Middle Neolithic Hazendonk 3 Group in the Dutch coastal area. Analecta Praehistorica Leidensia 29, 143-92.
65. Regnell, M., Gaillard, M. J., Bartholin, T. S. and Karsten, P. 1995. Reconstruction of environment and history of plant use during the late Mesolithic (ErtebØlle culture) at the inland settlement of Bö keberg III, southern Sweden. Vegetation History and Archaeobotany 4, 67-91.
66. Rieffe, E. C., Kooistra, L. I., Dijk, J. van and Beurden, L. van 2006. AHR-I, pp. 206-59 in Bulten, E. E. B. and Boonstra, Y. M. (eds.), Archeologisch Onderzoek in- en Effluentleidingen Afvalwaterzuivering Haagse Regio (Rapport 0619). Den Haag: Gemeente Den Haag, Dienst Stadsbeheer, Afdeling Archeologie.
67. Rijn, P. van 2002. Houtonderzoek, pp. 57-77 in Bulten, E. E. B., Heijden, F. J. G. van der and Hamburg, T. (eds.), Prehistorische Visweren en Fuiken bij Emmeloord (ADC Rapport 140). Bunschoten: Archeologisch Diensten Centrum.
68. Rijn, P. van and Kooistra, L. I. 2001. Hout en houtskool: het gebruik van hout als constructiemateriaal en brandstof, pp. 1-103 in Hogestijn, J. W. H. and Peeters, J. H. M. (eds.), De Mesolithische en Vroeg-Neolithische Vindplaats Hoge Vaart-A27 (Flevoland) (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 79 (15)). Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
69. Robinson, D. E. and Harild, J. A. 2002. The archaeobotany of an Early ErtebØlle (Late Mesolithic) site at Halsskov, Zealand, Denmark, pp. 84-95 in Mason, S. L. R. and Hather, J. G. (eds.), Hunter-Gatherer Archaeobotany. Perspectives from the Northern Temperate Zone. London: Institute of Archaeology, University College London.
70. Shackleton, C. M. and Prins, F. 1992. Charcoal analysis and the principle of least effort - a conceptual model. Journal of Archaeological Science 19, 631-7.
71. Smart, D. 2000. Design and function in fishing gear: shell mounds, bait and fishing practises, pp. 15-22 in Young, R. (ed.), Mesolithic Lifeways: Current Research from Britain and Ireland (LeicesterArchaeology Monographs 7). Leicester: University of Leicester.
72. Smeerdijk, D. van 1989. Alder carr, growth and drowning in the Ijsselmeer region, an aspect of the Dutch coastal development. Acta Botanica Neerlandica 38 (4), 477-91.
73. Spek, Th., Bisdom, E. B. A. and Smeerdijk, D. G. van 2001. Bodemkunde en landschapsecologie II: aanvullend onderzoek naar landschapsvormende processen, pp. 1-128 in Hogestijn, J. W. H. and Peeters, J. H. M. (eds.), De Mesolithische en Vroeg-Neolithische Vindplaats Hoge Vaart-A27 (Flevoland) (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 79 (8)). Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
74. Vernimmen, T. J. J. 2000. Botanische macroresten uit de opgraving Zutphen-Ooijerhoek. Unpublished reports Archaeobotany Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 2000/9.
75. Visser, D., Whitton, C., Brinkkemper, O. and Hogestijn, J. W. H. 2001. Archeobotanie: de analyse van botanische macroresten, pp. 1-83 in Hogestijn, J. W. H. and Peeters, J. H. M. (eds.), De Mesolithische en Vroeg-Neolithische Vindplaats Hoge Vaart-A27 (Flevoland) (Rapportage Archeologische Monumentenzorg 79 (11)). Amersfoort: Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek.
76. Weeda, E. J., Westra, R., Westra, C. and Westra, T. 1987. Nederlandse Ecologische flora vol 1. Amsterdam: IVN.
77. Zagwijn, W. 1973. Pollenanalytisch onderzoek van Calaisafzetting in het gebied van de lJsselmeerpoldens. Unpublished report Rijksgeologische Dienst 605.
78. Zandstra, K. J. 1966. The occurrence of Salvinia natans (L.) in Holocene deposits of the Rhine delta. Acta Botanica Neerlandica 15, 389-93.
79. Zeist, W. van and Palfenier-Vegter, R. M. 1981. Seeds and fruits from the Swifterbant S3 site. Palaeohistoria 23, 105-68.