Peat re-excavated at the abbey of Ename (Belgium): Archaeobotanical evidence for peat extraction and long distance transport in Flanders around 1200 AD

Environmental Archaeology

Volumn 12, Issue 1, 2007, Pages 87-94

  Deforce, Koen ^a   Bastiaens, Jan ^a   Ameels, Vera ^b  

^a Flemish Heritage Institute   (Belgium)

^b Flemish Heritage Institute East Flanders   (Belgium)

Author keywords

Archaeobotany; Belgium; Flanders; Fuel; Middle ages; Peat

Indexed keywords

EID: 60950118155     PISSN: 14614103     EISSN: 17496314     Source Type: Journal    
DOI: 10.1179/174963107x172750     Document Type: Article

References (76)

1. Allemeersch, L. 1991. Peat in the Belgian eastern coastal plain, pp. 1-54 in Gullentops, F. (ed.), Wetlands in Flanders. Contributions to the Palaeohydrology of the Temperate Zone in the Last 15 000 years (Aardkundige Mededelingen 6). Leuven: Leuven University Press.
2. Ameels, V., Bastiaens, J., Bats, M., Crombé, Ph., Deforce, K., Haneca, K., Parent, J.-P. and Van Strydonck, M. 2003. Recent Steentijdonderzoek in de regio Oudenaarde (Oost-Vlaanderen, België). Notae Preahistoricae 23, 1-5.
3. Ameels, V., Bastiaens, J., Callebaut, D., Deforce, K., De Groote, K. and Moens, J. 2002. Ename - St Salvatorabdij (O.-Vl.). Archaeologia Mediaevalis 25, 3-4.
4. Augustijn, B. 1977. Bijdrage tot het ontstaan en de vroegste geschiedenis van de Wase Polders. Annalen van de Oudheidkundige Kring van het Land van Waas 80, 1-95.
5. Augustyn, B. 1986. Integratie van natuurwetenschappelijke en historische bronnen voor de ontginningsgeschiedenis van het zuidoostelijke Westerscheldegebied, pp. 137-46 in van Trierum, M. C. and Henkes, H. E. (eds.), Rotterdam Papers 5. A Contribution to Prehistoric, Roman and Medieval Archaeology. Rotterdam: Coördinatite Commissie inzake Archeologisch Onderzoek binnen het Ressort Rotterdam.
6. Augustyn, B. 1992. Zeespiegelrijzing. Transgressiefasen en Stormvloeden in Maritiem Vlaanderen tot het einde van de XVIde Eeuw: een Landschappelijke, Ecologische en Klimatologische Studie in Historisch Perspectief. Brüssel: Algemeen Rijksarchief.
7. de Eeuw) (Geschiedenis van Volk en Land van Beveren 5). Beveren: Gemeentebestuur.
8. Augustyn, B. and Thoen, E. 1987. Van veen tot bos. Krachtlijnen van de landschapsevolutie van het Noordvlaamse Meetjesland van de 12e tot de 19e eeuw. Historisch-Geografisch Tijdschrift 5, 97-112.
9. Bats, M., Bastiaens, J. and Crombé, Ph. 2006. Prospectie en waardering van alluviale gebieden langs de Boven-Schelde. CAI-project 2003-2004, pp. 75-100 in Cousserier, K., Meylemans, E. and In't Ven, I. (eds.), CAI-II. Thematisch Inventarisatie- en Evaluatieonderzoek (VIOE-Rapport 2). Brussel: VIOE.
10. Baeteman, C., Cleveringa, P. and Verbruggen, C. 1981. Het Paleomilieu Rond het Romeins Zoutwinningsite van Leffinge (Belgische Geologische Dienst, Professional Paper 186). Brussel: Ministerie van Economische Zaken.
11. Baeteman, C. and Verbruggen, C. 1979. A New Approach to the Evolution of the So-Called Surface Peat in the Western Coastal Plain of Belgium (Aardkundige Dienst van België, Professional Paper 167). Brussel: Ministerie van Economische Zaken.
12. Beenakker, J. 1994. Geschiedenis van het Nederlandse veenlandschap. Geografie 3, 6-11.
13. Berings, G. 1989. Landschap, Geschiedenis en Archeologie in het Oudenaardse. Oudenaarde: Stadsbestuur Oudenaarde.
14. Beyens, L. 1984. Paleoecologische en paleoklimatologische aspecten van de holocene ontwikkeling van de Antwerpse Kempen. Academiae Analecta. Klasse der Wetenschappen 46, 16-58.
15. Branigan, K., Edwards, K. J. and Merrony, C. 2002. Bronze Age fuel: the oldest direct evidence for deep peat cutting and stack construction? Antiquity 76, 849-55.
16. Callebaut, D. 1986. De vroeg-middeleeuwse portus en Benedictijnenabdij van Ename (gem. Oudenaarde). Archeologica Belgica 2, 95-104.
17. Callebaut, D. 1987. De vroeg-middeleeuwse portus en Benedictijnenabdij van Ename (gem. Oudenaarde). Interimverslag 1986. Archeologica Belgica 3, 213-24.
18. Callebaut, D. 1992. Openluchttheater, een benedictijnenabdij en archeologie, pp. 29-31 in Anonymous (ed.), Programmaboek Openluchtspectakel Don Quichot. Een Rit naar het Verleden'. Instituut voor het Archeologisch Patrimonium: Oudenaarde.
19. Callebaut, D., Millis, L., Devos, P. and Van Der Meiren, J.-P. 1988. Ename-Oudenaarde-Mullem. Archeologisch-historische Route (Archaeologicum Belgii Speculum 16). Brussel: Nationale Dienst voor Opgravingen.
20. de eeuw). Archeologie in Vlaanderen 3, 419-42.
21. Deforce, K. and Bastiaens, J. (in press). Paleobotanisch onderzoek van het oppervlakteveen, in Pieters, M. (ed.), Een Laatmiddeleeuws Landelijk Vissersmilieu in het Zuidelijke Noordzeegebied. Raversijde (Oostende, België) 1992-2002. Opgravingsverslag van 10 Jaar Opgraven (Archeologie in Vlaanderen, Monografie 6). Brussel: VIOE.
22. Deforce, K., Gelorini, V., Verbruggen, C. and Vrydaghs, L. 2005. Pollen and phytolith analyses, pp. 108-126 in Crombé, Ph. (ed.), The Last Hunter-Gatherer-Fishermen in Sandy Flanders (NW Belgium). The Verrebroek and Doel Excavation Projects (Vol. I) (Archaeological Reports Ghent University 3). Gent: Academia Press.
23. de eeuwse afvalput uit de priorij. Archeologie in Vlaanderen 3, 401-18.
24. De Groote, V. and Moorkens, Th. 1969. Mikroscopisch onderzoek (Palynologie and Foraminiferen) van een kwartair monster van Uitkerke. Natuurwetenschappelijk Tijdschrift 51, 94-110.
25. Den Held, A. J., Schmitz, M. and Van Wirdum, G. 1992. Types of terrestrializing fen vegetation in the Netherlands, pp. 237-321 in Verhoeven J. T. A. (ed.), Fens and Bogs in the Netherlands: Vegetation, History, Nutrient Dynamics and Conservation. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
26. Delvaux, É. 1885. Les alluvions de l'Escaut et les tourbières aux environs d'Audenaerde. Note sur un dépôt d'ossements de mammifères découvert dans la tourbe avec deux fémurs humains associés à des instruments de l'âge néolithique. Annales de la Société Géologique de Belgique 12, 141-70.
27. Denys, L. and Verbruggen, C. 1989. A case of drowning - the end of Subatlantic peat growth and related palaeoenvironmental changes in the lower Scheldt basin (Belgium) based on diatom and pollen analysis. Review of Palaeobotany and Palynology 59, 7-36.
28. Ellenberg, H. 1988. Vegetation Ecology of Central Europe (4th edition) (translated by Strutt, G. K.). Cambridge: Cambridge University Press.
29. Ervynck, A., Baeteman, C., Demiddele, H., Hollevoet, Y., Pieters, M., Schelvis, J. Tys, D., Van Strydonck, M. and Verhaeghe, F. 1999. Human occupation because of a regression, or the cause of a transgression. A critical review of the interaction between geological events and human occupation in the Belgian coastal plain during the first millennium AD. Probleme der Küstenforschung im Südlichen Nordseegebiet 26, 97-121.
30. de eeuw). Archeologie in Vlaanderen 4, 311-322.
31. Ervynck, A., Cooremans, B. and Van Neer, W. 1995/1996. De voedselvoorziening in de Sint-Salvatorabdij te Ename (stad Oudenaarde, prov. Oost-Vlaanderen) 4. Een beer en afvalput uit het gastenkwartier (1350-1450 A.D.). Archeologie in Vlaanderen 5, 303-15.
32. Ervynck, A. and Van Neer, W. 1992. De voedselvoorziening in de Sint-Salvatorabdij te Ename (stad Oudenaarde, prov. Oost-Vlaanderen) I. Beenderen onder een keukenvloer (1450-1550 A.D.). Archeologie in Vlaanderen 2, 419-434.
33. Frankard, Ph., Ghiette, P., Hindryckx, M.-N., Schumacker, R. and Wastiaux, C. 1998. Paetlands of Wallony (S-Belgium). Suoseura 49, 33-47.
34. Gerding, M. A. W. 1995. Vier Eeuwen Turfwinning. De Verveningen in Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel Tussen 1550 en 1950 (A.A.G. Bijdragen 35). Wageningen: Landbouwuniversiteit Wageningen.
35. Grosse-Brauckmann, G. 1972. Über pflanzliche Makrofossilien mitteleuropäischer Torfe. I. Gewebereste krautiger Pflanzen und ihre Merkmale. Telma 2, 15-55.
36. Grosse-Brauckmann, G. 1974. Über pflanzliche Makrofossilien mitteleuropäischer Torfe. II. Weitere Reste (Früchte und Samen, Moose u.a.) und ihre Bestimmungsmöglichkeiten. Telma 4, 51-117.
37. Grosse-Brauckmann, G. 1986. Analysis of vegetative plant macrofossils, pp. 591-617 in Berglund, B. E. (ed.), Handbook of Palacoecology and Palaeohydrology. Chichester: Wiley.
38. Grosse-Brauckmann, G. and Streitz, B. 1992. Pflanzliche Makrofossilien mitteleuropäischer Torfe. III. Früchte, Samen und einige Gewebe (Fotos von fossilen Pflanzenresten). Telma 22, 53-102.
39. Gullentops, F. 1996. Turf en ligniet, pp. 105-107 in Gullentops, F. and Wouters, L. (eds.), Delfstoffen in Vlaanderen. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.
40. Hall, A. R., Kenward, H. K. and Williams, D. 1980. Environmental Evidence from Roman Deposits in Skeldergate (Archaeology of York - The Past Environment of York 14/3). London: Council for British Archaeology.
41. Hall, A. R. and Kenward, H. K. 2003. Can we identify biological indicator groups for craft, industry and other activities? pp. 115-30 in Murphy, P. and Wiltshire, P. E. J. (eds.), The Environmental Archaeology of Industry (Symposia of the Association for Environmental Archaeology 20). Oxford: Owbow books.
42. Huntley, B. and Birks, H. J. B. 1983. An Atlas of Past and Present Pollen Maps for Europe: 0-13 000 Years Ago. Cambridge: Cambridge University Press.
43. Janssens, W. and Ferguson, D. K. 1985. The palaeoecology of the holocene sediments at Kallo, Northern Belgium. Review of Paleobotany and Palynology 46, 81-95.
44. Joosten, H. and de Pater, B. 1994. Veenlandschappen. Geografie 3, 4-5.
45. Lambinon, J., De Langhe, J.-E., Delvosalle, L. and Duvigneaud, J. 1998. Flora van België, het Groothertogdom Luxemburg, Nooerd-Frankrijk en de Aangrenzende Gebieden (Pteridofyten en Spermatofyten). Meise: Nationale Plantenuin.
46. Lang, G. 1994. Quartäre Vegetationsgeschichte Europas. Methoden und Ergebnisse. Jena: Gustav Fischer Verlag.
47. Leenders, K. A. H. W. 1987. De diffusie van een techniek. De vergraving van het veen in de Nederlanden 1150-1950. Tijdschrift van de Belgische Vereniging voor Aardrijkskundige Studies 56, 197-216.
48. Leenders, K. A. H. W. 1989. Verdwenen Venen. Een Onderzoek Naar de Ligging en Exploitatie van Thans Verdwenen Venen in het Gebied Tussen Antwerpen, Turnhout, Geertruidenberg en Willemstad, 1250-1750. Brussel: Gemeentekrediet.
49. Leenders, K. A. H. W. 1993. Venen en moeren. Historisch-geografische benadering, pp. 65-70 in De Kraker, A. M. J., van Rooyen, H. and De Smet, M. E. E. (eds.), Over den Vier Ambachten. 750 Jaar Keure. 500 Jaar Graaf Jansdijk. Kloosterzande: Duerinck.
50. Lemay, N. 1994. De materiële cultuur in de Sint-Salvatorabdij te Ename (stad Oudenaarde, prov. Oost-Vlaanderen) 2. Een afvalput uit de keuken. Archeologie in Vlaanderen 6, 291-310.
51. Milis, L. 1961. De abdij van Ename in de Middeleeuwen. Haar bezittingen in de periode 1063-1250. Handelingen van de Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent 15, 1-48.
52. Minnaert, G. and Verbruggen, C. 1986. Palynologisch onderzoek van een veenprofiel uit het Doeldok te Doel. Bijdragen van de Archeologische Dienst Waasland 1, 201-208.
53. Moore, P. D., Webb, J. A. and Collinson, M. E. 1991. Pollen Analysis. Oxford: Blackwell Scientific Publications.
54. Mullenders, W. and Coremans, M. 1964. Recherches palynologiques à la tourbière 'De Moeren' à Postel (Campine Belge). Acta Geographica Lovaniensia 3, 305-26.
55. Munaut, A.-V. 1967a. Recherches Paléo-écologiques en Basse et Moyenne Belgique (Acta Geograpfica Lovaniensia 6). Louvain: Université Catholique de Louvain.
56. Munaut, A.-V. 1967b. Etude palaeo-écologique d'un gisement tourbeux situé à Terneuzen (Pays-Bas). Berichten van de Oudheidkundige Dienst voor Bodemonderzoek 17, 7-24.
57. Nuyttens, M. 1980. Inventaris van het Archief van de Abdij van Ename. Brussel: Algemeen Rijksarchief.
58. Parent, J. P., Van Der Plaetsen, P. and Vanmoerkerke, J. 1987. Prehistorische jagers en veetelers aan de Donk te Oudenaarde (met medewerking van De Ceuninck, R., Kiden, P., Van Strydonck, M. and Verbruggen, C.) VOBOV-Info 24-25, 1-45.
59. Parlevliet, D. 2003. De Rijnlandse ontginningen: op hoogveen of laagveen. Historisch Geografisch Tijdschrift 2, 60-8.
60. Pieters, M. 1996. Romeinse en latere veenwinning in Raversijde (Oostende), pp. 138-9 in Gullentops, F. and Wouters, L. (eds.), Delfstoffen in Vlaanderen. Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.
61. Pons, L. J. 1992. Holocene peat formation in the lower parts of the Netherlands, pp. 7-79 in Verhoeven, J. T. A. (ed.), Fens and Bogs in the Netherlands: Vegetation, History, Nutrient Dynamics and Conservation. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
62. Soens, T. 2002. Les tourbières disparues de Flandre. Histoire d'un milieu humide d'une grande richesse, pp. 32-8 in Bala, Ph. (ed.), Aux Rives de l'Incertain. Histoire et Représentation des Marais Occidentaux du Moyen Áge à nos Jours. Paris: Somogy.
63. Stockman, L. 1973. Moergronden en turfuitbating in de ambachten Maldegem en Aardenburg en in de keure van Eeklo. Appeltjes van het Meetjesland 24, 73-88.
64. Stockmans, F. and Vanhoorne, R. 1954. Étude Botanique du Gisement de Tourbe de la Région de Pervijze (avec la collaboration de Vanden Berghen, C.) (Verhandelingen van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen 130). Bruxelles: Institut Royal des Sciences Naturelles de Belgique.
65. Succow, M. and Joosten, H. 2001. Moorkunde. Stuttgart: E. Schweizerbart'sche Verlagsbuchhandlung.
66. Tack, G., Ervynck, A., Van Bost, G. 1999. De Monnik-Manager. Abt De Loose in zijn abdij t'Ename. Leuven: Davidsfonds.
67. Tack, G. and Henmy, M. 1998. Historical ecology of woodlands in Flanders, pp. 283-292 in Kirkby, K.J. and Watkins, Ch. (eds.), The Ecological History of European Forests. Oxon-New York: CAB International.
68. Tack, G., Slotboom, R. T. and Van Mourik, J. M. 1996. De historische ecologie van het Bos t'Ename. Historisch-Geografisch Tijdschrift 14, 64-76.
69. Tack, G., Van Den Bremt, P. and Hermy, M. 1993. Bossen van Vlaanderen. Een Historische Ecologie. Leuven: Davidsfonds.
70. Vande Velde, L. 1997. Onderzoek Naar de Verbreiding van het Areaal van het Verdwenen veen in Noord- en Zeeuws-Vlaanderen. Unpublished MSc thesis, Universiteit Gent.
71. Van de Walle, A. L. J. 1947. De archeologische opgravingen te Ename. Verslag van de navorsingen betreffende de St.-Salvatorkerk. Cultured Jaarbock van de Provincie Oost-Vlaanderen 1, 231-302.
72. Verbruggen, C. 1974. Appendix B. The pollen-analysis, pp. 72-3 in Van Doorselaer, A. and Verhaege, F. (eds.), Excavations at the XIVth century Village of Roeselare (Sint-Magritte, East Flanders, Belgium) (Belgisch Centrum voor Landelijke Geschiedenis 34). Leuven: Belgish Centrum voor Landelijke Geschiedenis.
73. Verbruggen, C. 1993. Venen en moeren. Fysisch-geografische benadering, pp. 65-70 in De Kraker, A. M. J., van Rooyen, H. and De Smet, M. E. E. (eds.), Over den Vier Ambachten. 750 Jaar Keure. 500 Jaar Graaf Jansdijk. Kloosterzande: Duerinck.
74. Verhulst, A. 1995. Landschap en Landbouw in Middeleeuws Vlaanderen. Brussel: Gemeentekrediet.
75. Wasylikowa, K. 1986. Analysis of fossil fruits and seeds, pp. 571-90 in Berglund B. E. (ed.), Handbook of Palaeoecology and Palaeohydrology. Chichester: Wiley.
76. Zeebroek, I., Tys, D., Pieters, M. and Baeteman, C. 2002. Van Schorre tot Slagveld. Een Verkenning van het Landschap van Testerep, Leffinge en Oostende van de Vroege Middeleeuwen tot het Beleg van Oostende (1601-1604). Brugge: Provicie West-Vlaanderen.