Drinking like a man: The paradox of excessive drinking for seventeenth-century Dutch youths

Journal of Family History

Volumn 29, Issue 3, 2004, Pages 237-252

  Roberts, Benjamin ^a  

^a VU UNIVERSITY AMSTERDAM   (Netherlands)

Author keywords

Alcoholism; Early modern Holland; Masculinity; Rites of passage; Youth culture

Indexed keywords

ADOLESCENT; ALCOHOL INTOXICATION; DRINKING BEHAVIOR; HISTORY; HUMAN; MALE; NETHERLANDS; REVIEW;

ADOLESCENT; ALCOHOL DRINKING; ALCOHOLIC INTOXICATION; HISTORY, 17TH CENTURY; HUMANS; MALE; MEN; NETHERLANDS;

EID: 3042661974     PISSN: 03631990     EISSN: None     Source Type: Journal    
DOI: 10.1177/0363199004266910     Document Type: Review

References (100)

1. Gemeentearchief Amsterdam (Municipal archives of Amsterdam), Judicial archives Nr. 5061-V February, 19, 1656, nr. 24. Judges, in general, tended to be lenient with young offenders by having them punished on a wooden horse inside the city correctional house instead of punishing them in public. S. Faber, Strafrechtspleging en criminaliteit te Amsterdam, 1680-1811. De Nieuwe Menslievendheid (Arnhem: Gouda Quint, 1983), 38.
2. H. Roodenburg, Onder Censuur. De kerkelijke tucht in de gereformeerde gemeente van Amsterdam, 1578-1700 (Hilversum: Verloren, 1990), 339.
3. A. Lynn Martin, Alcohol, Sex, and Gender in Late Medieval and Early Modern Europe (Basingstoke: Palgrave, 2001), 134.
4. W. Aglionby, The Present State of Holland, or a Description of the United Provinces (London: 1669/1765), 226; and W. Temple, Observations upon the United Provinces of the Netherlands, ed. George Clark (Oxford: Clarendon, 1972), 90-91.
5. W. Aglionby, The Present State of Holland, or a Description of the United Provinces (London: 1669/1765), 226; and W. Temple, Observations upon the United Provinces of the Netherlands, ed. George Clark (Oxford: Clarendon, 1972), 90-91.
6. Y. Rodríguez Pérez, De Tachtigjarige Oorlog in Spaanse ogen. De Nederlanden in Spaanse historische en literaire teksten (circa 1548-1673) (Amsterdam: Van Tilt, 2003), 198-99.
7. M. Meijer Drees, Andere landen, andere mensen. De beeldvorming van Holland versus Spanje en Engeland omstreeks 1650 (The Hague: Sdu, 1997).
8. de eeuw" in Bier! Geschiedenis van een volksdrank, ed. R. E. Kistemaker and V. T. van Vilsteren (Amsterdam: De Bataafsche Leeuw, 1994), 96-97.
9. D. Pietersz. Pers, Suyp-stad of Dronckaerts-Leven, with introduction and commentary by J. E. Verlaan and E. K.Grootes (Culembourg: Tjeenk Willink, 1628/1978), 30-31; and G. A. Austin, Alcohol in Western Society from Antiquity to 1800: A Chronological History (Santa Barbara, CA: Clio Press, 1985), 206.
10. D. Pietersz. Pers, Suyp-stad of Dronckaerts-Leven, with introduction and commentary by J. E. Verlaan and E. K.Grootes (Culembourg: Tjeenk Willink, 1628/1978), 30-31; and G. A. Austin, Alcohol in Western Society from Antiquity to 1800: A Chronological History (Santa Barbara, CA: Clio Press, 1985), 206.
11. W. Aglionby, The Present State of Holland, 220.
12. D. Pietersz. Pers, Suyp-stad, 27-28.
13. J. C. van der Stel, Drinken, drank en dronkenschap. Vijf eeuwen drankbestrijding en alcoholhulpverlening in Nederland. Een historisch- sociologische studie (Hilversum: Verloren, 1995), 46-47.
14. D. Pietersz. Pers, Suyp-stad, 32-33.
15. This was not only the case for the Dutch Republic but also for other early modern societies; for example, see D. W. Conroy, The Public Houses. Drink and the Revolution of Authority in Colonial Massachusetts (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1995), 12-21.
16. de eeuw" 98-101; C. Naaktgeboren, "Wonder en realiteit in verleden en heden; eem verkennning van de gedachten over zwangerschap en baring bij onze voorouders" in Een kind onder het hart. Verloskunde, volksgeloof, gezin, seksualiteit en moraal vroeger en nu, ed. H. M. Dupuis and R. E. Kistemaker (Amsterdam: Meulenhoff, 1987), 79.
17. de eeuw" 98-101; C. Naaktgeboren, "Wonder en realiteit in verleden en heden; eem verkennning van de gedachten over zwangerschap en baring bij onze voorouders" in Een kind onder het hart. Verloskunde, volksgeloof, gezin, seksualiteit en moraal vroeger en nu, ed. H. M. Dupuis and R. E. Kistemaker (Amsterdam: Meulenhoff, 1987), 79.
18. P. Zumthor, Daily Life in Rembrandt's Holland (Stanford, CA: Stanford University Press, 1962/1994), 170-71.
19. G. Voetius, De dronkenschap: tractaat "De ebrietate" (commentary and introduction by W. H. Gispen, Jr.) (Hoogeveen: De Slingenberg, 1636/1904), 4-5.
20. de eeuw," 98-101.
21. G. Luijten, Dawn of the Golden Age: Northern Netherlandish Art, 1580-1620 (Zwolle: Waanders, 1993), 436.
22. B. H. D. Hermesdorf, De herberg in de Nederlanden. Een blik in de beschavings-geschiedenis (Assen: Van Gorcum, 1957), 172-78.
23. W. Rybczynski, Home: A Short History of an Idea (New York: Penguin, 1987), 59-60; and B. M. D. Hermesdorf, De herberg in de Nederlanden.
24. W. Rybczynski, Home: A Short History of an Idea (New York: Penguin, 1987), 59-60; and B. M. D. Hermesdorf, De herberg in de Nederlanden.
25. G. J. Giles, "Temperance before the Temperance Movements: Some Examples from Eighteenth-Century Children's Literature in England and Germany," History of Education 20 (1991): 295-305.
26. This was a common adage used by many moralists. P. Bernagie, Het huwelyk sluyten: Blyspel (Amsterdam: Albert Magnus, 1685). On quote from G. D. J. Schotel, Het maatschappelijk leven onzer vaderen in de zeventiende eeuw (Haarlem: Kruseman, 1868), 9; see also P. Leupenius, De geessel der sonden. Vertoonende het weesen, oorsaaken, eigenschappen, en de werkingen der sonden (...) (Amsterdam: Hendrik Donker, 1651), 290.
27. This was a common adage used by many moralists. P. Bernagie, Het huwelyk sluyten: Blyspel (Amsterdam: Albert Magnus, 1685). On quote from G. D. J. Schotel, Het maatschappelijk leven onzer vaderen in de zeventiende eeuw (Haarlem: Kruseman, 1868), 9; see also P. Leupenius, De geessel der sonden. Vertoonende het weesen, oorsaaken, eigenschappen, en de werkingen der sonden (...) (Amsterdam: Hendrik Donker, 1651), 290.
28. This was a common adage used by many moralists. P. Bernagie, Het huwelyk sluyten: Blyspel (Amsterdam: Albert Magnus, 1685). On quote from G. D. J. Schotel, Het maatschappelijk leven onzer vaderen in de zeventiende eeuw (Haarlem: Kruseman, 1868), 9; see also P. Leupenius, De geessel der sonden. Vertoonende het weesen, oorsaaken, eigenschappen, en de werkingen der sonden (...) (Amsterdam: Hendrik Donker, 1651), 290.
29. R. Phillips, A Short History of Wine (London: Allen Lane/Penguin Press, 2000), 121-22.
30. H. Pleij, Dromen van Cocagne. Middeleeuwse fantasieën over het volmaakte leven (Amsterdam: Prometheus, 1997), 161-62; and J. J. Mak, "Heilige en onheilige dronkenschap in de Middeleeuwen" Volkskunde 61 (1960): 49-70.
31. H. Pleij, Dromen van Cocagne. Middeleeuwse fantasieën over het volmaakte leven (Amsterdam: Prometheus, 1997), 161-62; and J. J. Mak, "Heilige en onheilige dronkenschap in de Middeleeuwen" Volkskunde 61 (1960): 49-70.
32. J. C. van der Stel, Drinken, drank en dronkenschap, 52-60; H. Roodenburg, Onder censuur. De kerkelijke tucht in de gereformeerde gemeente van Amsterdam, 1578-1700 (Hilversum: Verloren, 1990), 338-44.
33. J. C. van der Stel, Drinken, drank en dronkenschap, 52-60; H. Roodenburg, Onder censuur. De kerkelijke tucht in de gereformeerde gemeente van Amsterdam, 1578-1700 (Hilversum: Verloren, 1990), 338-44.
34. D. Sturkenboom, Spectators van Hartstocht. Sekse en emotionele cultuur in de achttiende eeuw (Hilversum: Verloren, 1998), 106-11.
35. D. Souterius, Nuchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde van dronkenschap (Haarlem: Herman Theunisz. Kranepoel, 1623), 242; and Y. Bleyerveld, Hoe bedrieghlijck dat die vrouwen zijn. Vrouwenlisten in de beelden kunst in de Nederlanden circa 1350-1650 (Leiden: Primavera, 2000), 233.
36. D. Souterius, Nuchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde van dronkenschap (Haarlem: Herman Theunisz. Kranepoel, 1623), 242; and Y. Bleyerveld, Hoe bedrieghlijck dat die vrouwen zijn. Vrouwenlisten in de beelden kunst in de Nederlanden circa 1350-1650 (Leiden: Primavera, 2000), 233.
37. S. D. van Veen, Zondagsrust en zondagsheiliging in de zeventiende eeuw (Nijkerk: Callenbach, 1889), 60-61.
38. G. Voetius, De dronkenschap: tractaat, 4-5.
39. Ibid., 7.
40. Ibid., 4-5.
41. M. P. C. van der Heijden, Huwelijk in Holland. Stedelijke rechtspraak en kerkelijke tucht, 1550-1700 (Amsterdam: Bert Bakker, 1998), 219-20.
42. P. Spierenburg, Zwarte schapen. Losbollen, dronkaards en levensgenieters in achttiendeeeuwse beterhuizen (Hilversum: Verloren, 1995).
43. E. Horlings, "Pre-Industrial Economic Growth and the Transition to an Industrial Economy," in Early Modern Capitalism: Economic and Social Change in Europe 1400-1800, ed. M. Prak (London/New York: Routledge, 2001), 88-104; and J. Lucassen, "Labour and Early Modern Economic Development," in A Miracle Mirrored: The Dutch Republic in European Perspective, ed. K. Davids and J. Lucassen (Cambridge: Cambridge University Press, 1995), 367-409.
44. E. Horlings, "Pre-Industrial Economic Growth and the Transition to an Industrial Economy," in Early Modern Capitalism: Economic and Social Change in Europe 1400-1800, ed. M. Prak (London/New York: Routledge, 2001), 88-104; and J. Lucassen, "Labour and Early Modern Economic Development," in A Miracle Mirrored: The Dutch Republic in European Perspective, ed. K. Davids and J. Lucassen (Cambridge: Cambridge University Press, 1995), 367-409.
45. B. van Selm, Inzichten en vergezichten. Zes beschouwingen over het onderzoek naar de geschiedenis van de Nederlandse boekhandel (Amsterdam: De Buitenkant, 1992).
46. De geestelijcke queeckerije was reprinted in 1740 and has been reprinted twice in the twentieth century for use by orthodox reformed Protestants; B. Kruithof, Zonde en deugd in domineesland. Nederlandse protestanten en problemen van opvoeding zeventiende tot twintigste eeuw (Groningen: Wolters-Noordhoff, 1990), 41; and W. J. op 't Hof, Engelse piëtistische geschriften in het Nederlands, 1598-1622 (Rotterdam: Lindenberg, 1987), 490-94.
47. De geestelijcke queeckerije was reprinted in 1740 and has been reprinted twice in the twentieth century for use by orthodox reformed Protestants; B. Kruithof, Zonde en deugd in domineesland. Nederlandse protestanten en problemen van opvoeding zeventiende tot twintigste eeuw (Groningen: Wolters-Noordhoff, 1990), 41; and W. J. op 't Hof, Engelse piëtistische geschriften in het Nederlands, 1598-1622 (Rotterdam: Lindenberg, 1987), 490-94.
48. B. B. Roberts, Through the Keyhole: Dutch Child-Rearing Practices in the 17th and 18th Century: Three Urban Elite Families (Hilversum: Verloren, 1998), 174-85.
49. H. F. M. Peeters, Kind en jeugdige in het begin van de moderne tijd ca. 1500-ca 1650 (Meppel: Boom, 1966/1975), 254-57.
50. Phillips, Short History of Wine, 147-48.
51. D. Pietersz. Pers, Suyp-stad, 13. Y. Bleyerveld, Hoe bedriechlijck dat die vrouwen zijn, 233.
52. D. Pietersz. Pers, Suyp-stad, 13. Y. Bleyerveld, Hoe bedriechlijck dat die vrouwen zijn, 233.
53. D. Pietersz. Pers, Suyp-stad, 56.
54. J. Sceperus, Bacchus, den ouden, en Huydendaegschen Dronke-man, ontdeckt uyt de heydensche historien, onderricht uyt den Heylige schriften (Gouda: F. Hoola, 1665), 136.
55. S. Simonides, Ouranopolites ofte verhemelde ziele, dat is een beschrijvinge van een hemelsch-gesint man (Rotterdam: Vishoeck, 1658), 88; and L. F. Groenendijk, "Salomo's raad aan de jeugd. De gereformeerde kerk en de jeugd tijdens de 17de en 18de eeuw, blijkens preken en andere stichtelijke literatuur" Nederlands Tijdschrift voor opvoeding, vorming en onderwijs 8 (1992): 249.
56. S. Simonides, Ouranopolites ofte verhemelde ziele, dat is een beschrijvinge van een hemelsch-gesint man (Rotterdam: Vishoeck, 1658), 88; and L. F. Groenendijk, "Salomo's raad aan de jeugd. De gereformeerde kerk en de jeugd tijdens de 17de en 18de eeuw, blijkens preken en andere stichtelijke literatuur" Nederlands Tijdschrift voor opvoeding, vorming en onderwijs 8 (1992): 249.
57. B. Wallenkamp, Inleydinghe in Zions-schole. . . (Utrecht: n.p., 1661), 248.
58. C. Koslofsky, "Court Culture and Street Lighting in Seventeenth-Century Europe," Journal of Urban History 28 (2002): 743-68.
59. Sceperus, Bacchus, 79.
60. Y. Bleyerveld," 'Tevreden met een luttel'. Opvattingen over vrouwelijke matigheid en gulzigheid (1500-1700)," Jaarboek voor vrouwengeschiedenis 19 (1999): 57-59; Y. Bleyerveld, "Chaste, Obedient and Devout: Biblical Women as Patterns of Female Virtue in Netherlandish and German Graphic Art, ca. 1500-1750," Simiolus. Netherlands Quarterly for the History of art 28 (2000-01): 219-50; and W. E. Franits, Paragons of Virtue: Women and Domesticity in Seventeenth-Century Dutch Art (Cambridge: Cambridge University Press, 1993), 18-61.
61. Y. Bleyerveld," 'Tevreden met een luttel'. Opvattingen over vrouwelijke matigheid en gulzigheid (1500-1700)," Jaarboek voor vrouwengeschiedenis 19 (1999): 57-59; Y. Bleyerveld, "Chaste, Obedient and Devout: Biblical Women as Patterns of Female Virtue in Netherlandish and German Graphic Art, ca. 1500-1750," Simiolus. Netherlands Quarterly for the History of art 28 (2000-01): 219-50; and W. E. Franits, Paragons of Virtue: Women and Domesticity in Seventeenth-Century Dutch Art (Cambridge: Cambridge University Press, 1993), 18-61.
62. Y. Bleyerveld," 'Tevreden met een luttel'. Opvattingen over vrouwelijke matigheid en gulzigheid (1500-1700)," Jaarboek voor vrouwengeschiedenis 19 (1999): 57-59; Y. Bleyerveld, "Chaste, Obedient and Devout: Biblical Women as Patterns of Female Virtue in Netherlandish and German Graphic Art, ca. 1500-1750," Simiolus. Netherlands Quarterly for the History of art 28 (2000-01): 219-50; and W. E. Franits, Paragons of Virtue: Women and Domesticity in Seventeenth-Century Dutch Art (Cambridge: Cambridge University Press, 1993), 18-61.
63. S. Franck, Van den Grouwelicken Laster der Dronckenheyt die in desen tijden gheweldelijck regneert . . . (Rees: Derick Wylicks van Santen, 1588), quoted from Y. Bleyerveld, "Tevreden met een luttel," 53.
64. S. Franck, Van den Grouwelicken Laster der Dronckenheyt die in desen tijden gheweldelijck regneert . . . (Rees: Derick Wylicks van Santen, 1588), quoted from Y. Bleyerveld, "Tevreden met een luttel," 53.
65. R. Mazo Karras, From Boys to Men: Formations of Masculinity in Late Medieval Europe (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2003), 25.
66. E. Muir, Ritual in Early Modern Europe: New Approaches to European History (Cambridge: Cambridge University Press, 1997), 27-31.
67. W. Fisher, "The Renaissance Beard: Masculinity in Early Modern England," Renaissance Quarterly 54 (2001): 155-87; S. C. Shapiro, "Sex, Gender, and Fashion in Medieval and Early Modern Britain," Journal of Popular Culture 20 (1986-87): 113-28; J. Kamensky, "Talk Like a Man: Speech, Power, and Masculinity in Early New England" Gender and History 8 (1996): 22-47; D. Kuchta, "The Making of the Self-Made Man: Class, Clothing, and English Masculinity, 1688-1832" in The Sex of Things: Gender and Consumption in Historical Perspective, ed. V. de Grazia with E. Furlough (Berkeley: University of California Press, 1996), 54-78; and B. B. Roberts, "The Marlboro Men of the Early Seventeenth Century: Immoral Role Models for Dutch Youths" (paper presented at the symposium "Sex, Drugs, but no Rock'n'Roll: Morally Educating Medieval and Early Modern Youths in the Low Countries," June 21, 2002).
68. W. Fisher, "The Renaissance Beard: Masculinity in Early Modern England," Renaissance Quarterly 54 (2001): 155-87; S. C. Shapiro, "Sex, Gender, and Fashion in Medieval and Early Modern Britain," Journal of Popular Culture 20 (1986-87): 113-28; J. Kamensky, "Talk Like a Man: Speech, Power, and Masculinity in Early New England" Gender and History 8 (1996): 22-47; D. Kuchta, "The Making of the Self-Made Man: Class, Clothing, and English Masculinity, 1688-1832" in The Sex of Things: Gender and Consumption in Historical Perspective, ed. V. de Grazia with E. Furlough (Berkeley: University of California Press, 1996), 54-78; and B. B. Roberts, "The Marlboro Men of the Early Seventeenth Century: Immoral Role Models for Dutch Youths" (paper presented at the symposium "Sex, Drugs, but no Rock'n'Roll: Morally Educating Medieval and Early Modern Youths in the Low Countries," June 21, 2002).
69. W. Fisher, "The Renaissance Beard: Masculinity in Early Modern England," Renaissance Quarterly 54 (2001): 155-87; S. C. Shapiro, "Sex, Gender, and Fashion in Medieval and Early Modern Britain," Journal of Popular Culture 20 (1986-87): 113-28; J. Kamensky, "Talk Like a Man: Speech, Power, and Masculinity in Early New England" Gender and History 8 (1996): 22-47; D. Kuchta, "The Making of the Self-Made Man: Class, Clothing, and English Masculinity, 1688-1832" in The Sex of Things: Gender and Consumption in Historical Perspective, ed. V. de Grazia with E. Furlough (Berkeley: University of California Press, 1996), 54-78; and B. B. Roberts, "The Marlboro Men of the Early Seventeenth Century: Immoral Role Models for Dutch Youths" (paper presented at the symposium "Sex, Drugs, but no Rock'n'Roll: Morally Educating Medieval and Early Modern Youths in the Low Countries," June 21, 2002).
70. W. Fisher, "The Renaissance Beard: Masculinity in Early Modern England," Renaissance Quarterly 54 (2001): 155-87; S. C. Shapiro, "Sex, Gender, and Fashion in Medieval and Early Modern Britain," Journal of Popular Culture 20 (1986-87): 113-28; J. Kamensky, "Talk Like a Man: Speech, Power, and Masculinity in Early New England" Gender and History 8 (1996): 22-47; D. Kuchta, "The Making of the Self-Made Man: Class, Clothing, and English Masculinity, 1688-1832" in The Sex of Things: Gender and Consumption in Historical Perspective, ed. V. de Grazia with E. Furlough (Berkeley: University of California Press, 1996), 54-78; and B. B. Roberts, "The Marlboro Men of the Early Seventeenth Century: Immoral Role Models for Dutch Youths" (paper presented at the symposium "Sex, Drugs, but no Rock'n'Roll: Morally Educating Medieval and Early Modern Youths in the Low Countries," June 21, 2002).
71. W. Fisher, "The Renaissance Beard: Masculinity in Early Modern England," Renaissance Quarterly 54 (2001): 155-87; S. C. Shapiro, "Sex, Gender, and Fashion in Medieval and Early Modern Britain," Journal of Popular Culture 20 (1986-87): 113-28; J. Kamensky, "Talk Like a Man: Speech, Power, and Masculinity in Early New England" Gender and History 8 (1996): 22-47; D. Kuchta, "The Making of the Self-Made Man: Class, Clothing, and English Masculinity, 1688-1832" in The Sex of Things: Gender and Consumption in Historical Perspective, ed. V. de Grazia with E. Furlough (Berkeley: University of California Press, 1996), 54-78; and B. B. Roberts, "The Marlboro Men of the Early Seventeenth Century: Immoral Role Models for Dutch Youths" (paper presented at the symposium "Sex, Drugs, but no Rock'n'Roll: Morally Educating Medieval and Early Modern Youths in the Low Countries," June 21, 2002).
72. R. van Gelder, Het oost-indisch avontuur. Duitsers in dienst van de VOC (Nijmegen: Sun, 1997), 71-82.
73. Ibid., 153-54.
74. L. F. Groenendijk, "Pietistische vademecums voor zeevarenden," De Nadere Reformatie 11 (1987): 126-39.
75. G. C. Udemans, 't Geestelyck Roer Van't Coopmans Schip (1640/1965), 95, cited in L. F. Groenendijk, "Pietistische vademecums voor zeevarenden," De Nadere Reformatie 11 (1987): 135; and G. Boone and L. Groenendijk, "The Dutch Calvinist Moral Offensive and the Colonial Training of Sailors and Tradesme, 1595-1790," in The Colonial Experience in Education: Historical Issues and Perspectives (special series of Paedagogica Historica), ed. A. Novoa, M. Depaepe, and E. V. Johanningmeier (Ghent, 1995), 95-114.
76. G. C. Udemans, 't Geestelyck Roer Van't Coopmans Schip (1640/1965), 95, cited in L. F. Groenendijk, "Pietistische vademecums voor zeevarenden," De Nadere Reformatie 11 (1987): 135; and G. Boone and L. Groenendijk, "The Dutch Calvinist Moral Offensive and the Colonial Training of Sailors and Tradesme, 1595-1790," in The Colonial Experience in Education: Historical Issues and Perspectives (special series of Paedagogica Historica), ed. A. Novoa, M. Depaepe, and E. V. Johanningmeier (Ghent, 1995), 95-114.
77. G. C. Udemans, 't Geestelyck Roer Van't Coopmans Schip (1640/1965), 95, cited in L. F. Groenendijk, "Pietistische vademecums voor zeevarenden," De Nadere Reformatie 11 (1987): 135; and G. Boone and L. Groenendijk, "The Dutch Calvinist Moral Offensive and the Colonial Training of Sailors and Tradesme, 1595-1790," in The Colonial Experience in Education: Historical Issues and Perspectives (special series of Paedagogica Historica), ed. A. Novoa, M. Depaepe, and E. V. Johanningmeier (Ghent, 1995), 95-114.
78. A. Biewenga, De Kaap der goede Hoop. Een Nederlandse vestigingskolonie, 1680-1750 (Amsterdam: Bert Bakker, 1999), 212-17.
79. T. van der Meer, Sodoms zaad in Nederland. Het ontstaan van homoseksualiteit in de vroegmoderne tijd (Nijmegen: Sun, 1995), 166-78; and J. Oosterhoff, "Sodomy at Sea and at the Cape of Good Hope during the Eighteenth Century," Journal of Homosexuality 1-2 (1989): 229-35.
80. T. van der Meer, Sodoms zaad in Nederland. Het ontstaan van homoseksualiteit in de vroegmoderne tijd (Nijmegen: Sun, 1995), 166-78; and J. Oosterhoff, "Sodomy at Sea and at the Cape of Good Hope during the Eighteenth Century," Journal of Homosexuality 1-2 (1989): 229-35.
81. V. Roeper and R. van Gelder, In dienst van de compagnie. Leven bij de VOC in honderd getuigenissen [1602-1799] (Amsterdam: Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2002), 124-26.
82. I. M. Veldman, "Studentenleven omstreeks 1612: Crispijn de Passe's Academia," De Boekenwereld 15 (1998/1999): 351; and I. M. Veldman, Profit and Pleasure: Print Books by Crispijn de Passe (Rotterdam: Sound & Vision Publishers, 2001), 50.
83. I. M. Veldman, "Studentenleven omstreeks 1612: Crispijn de Passe's Academia," De Boekenwereld 15 (1998/1999): 351; and I. M. Veldman, Profit and Pleasure: Print Books by Crispijn de Passe (Rotterdam: Sound & Vision Publishers, 2001), 50.
84. W. Frijhoff, "Hoger onderwijs als inzet van stedelijke naijver in de vroegmoderne tijd," in Stedelijke Naijver. De betekenis van interstedelijke conflicten in de geschiedenis. Enige beschouwingen en case-studies, ed. P. B. M. Blaas and J. van Herwaarden (The Hague: Vuga, 1986), 82-127.
85. W. Otterspeer, Groepsportret met Dame. Het bolwerk van de vrijheid. De Leidse Universiteit 1575-1672 (Amsterdam: Bert Bakker, 2000), 271, 289.
86. G. Mees Az, "Het dagboek van Everard Bronckhorst," Overijsselsche Almanak 9 (1844): 215-51.
87. C. de Bondt, 'Heeft yemant lust met bal, of reket te spleen... ?'Tennis in Nederland 1500-1800 (Hilversum: Verloren, 1993), 112.
88. A. Scholte, "De studietijd van Samuel Bacher en zijn reisbrieven aan zijn ouders, geschreven in de jaren 1608-1611," Leids Jaarboekje 34 (1942): 72-73.
89. M. Wingens, "Jeugdige lichtzinnigheid en losbandigheid. Seksueel gedrag en seksuele beleving van studenten ten tijde van de Nederlandse Republiek," in Grensgeschillen in de seks. Bijdragen tot een culturele geschiedenis van de seksualiteit, ed. G. Hekma, D. Kraakman, and W. Melching (Amsterdam/Atlanta: Rodopi, 1990), 13.
90. M. Zoeteman, " 'Tot hun groot hartseer en schade'. Opsluiting op verzoek van ouders en andere familieleden," Leids Jaarboekje 90 (1998): 38.
91. B.B. Roberts, "On Not Becoming a Delinquent. Raising Adolescent Boys in the Dutch Republic, 1600-1750" in Becoming Delinquent. British and European Youth, 1650-1950, eds. P. Cox and H. Shore (Alderschot: Ashgate, 2002), 41-57.
92. L. C. van de Pol, "Prostitutie en de Amsterdamse burgerij: eerbegrippen in een vroegmoderne stedelijke samenleving," in Cultuur en maatschappij in Nederland 1500-1850, ed. P. te Boekhorst, P. Burke, and W. Th. M. Frijhoff (Meppel: Boom, 1992), 179-218.
93. Sceperus, Bacchus, 171.
94. Spierenburg, Zwarte schapen.
95. In the iconography of the seventeenth century, the combination of alcohol and sex was a fact of life. Some authors copied Aristophanes in referring to wine as the "milk of Venus." E. de Jongh and G. Luijten, eds., Mirror of Everyday Life: Genre Prints in the Netherlands 1550-1700 (Ghent: Snoeck-Ducaju & Zoon, 1997), 165. For an excellent treatment of merry companies in Dutch art in the early seventeenth century, see E. P. F. Kolfin, Een geselschap jonge luyden. Productie, functie en betekenis van Noord-Nederlandse voorstellingen van vrolijke gezelschappen, 1610-1645 (Leiden: Leiden University Press, 2002).
96. In the iconography of the seventeenth century, the combination of alcohol and sex was a fact of life. Some authors copied Aristophanes in referring to wine as the "milk of Venus." E. de Jongh and G. Luijten, eds., Mirror of Everyday Life: Genre Prints in the Netherlands 1550-1700 (Ghent: Snoeck-Ducaju & Zoon, 1997), 165. For an excellent treatment of merry companies in Dutch art in the early seventeenth century, see E. P. F. Kolfin, Een geselschap jonge luyden. Productie, functie en betekenis van Noord-Nederlandse voorstellingen van vrolijke gezelschappen, 1610-1645 (Leiden: Leiden University Press, 2002).
97. G. J. Quintijn, De Hollandsche-Lijs met de Brabandsche Belij (The Hague: n.p., 1629), 122; E. Kolfin, " 'Drincken ende klincken kunje sien ter naeste plaet'. De boekillustraties van Adriaen van de Venne in Quintijns De Hollandsche-Liis met de Brabandsche-Belij (1629)," De Zeventiende Eeuw 17 (2002): 167-98; M. Keblusek, Boeken in de hofstad. Haagse boekscultuur in de Gouden Eeuw (Hilversum: Verloren, 1997), 223-33; and G. Dorren, Eenheid en verscheidenheid. De burgers van Haarlem in de Gouden Eeuw (Amsterdam: Prometheus & Bakker, 2001), 79-81.
98. G. J. Quintijn, De Hollandsche-Lijs met de Brabandsche Belij (The Hague: n.p., 1629), 122; E. Kolfin, " 'Drincken ende klincken kunje sien ter naeste plaet'. De boekillustraties van Adriaen van de Venne in Quintijns De Hollandsche-Liis met de Brabandsche-Belij (1629)," De Zeventiende Eeuw 17 (2002): 167-98; M. Keblusek, Boeken in de hofstad. Haagse boekscultuur in de Gouden Eeuw (Hilversum: Verloren, 1997), 223-33; and G. Dorren, Eenheid en verscheidenheid. De burgers van Haarlem in de Gouden Eeuw (Amsterdam: Prometheus & Bakker, 2001), 79-81.
99. G. J. Quintijn, De Hollandsche-Lijs met de Brabandsche Belij (The Hague: n.p., 1629), 122; E. Kolfin, " 'Drincken ende klincken kunje sien ter naeste plaet'. De boekillustraties van Adriaen van de Venne in Quintijns De Hollandsche-Liis met de Brabandsche-Belij (1629)," De Zeventiende Eeuw 17 (2002): 167-98; M. Keblusek, Boeken in de hofstad. Haagse boekscultuur in de Gouden Eeuw (Hilversum: Verloren, 1997), 223-33; and G. Dorren, Eenheid en verscheidenheid. De burgers van Haarlem in de Gouden Eeuw (Amsterdam: Prometheus & Bakker, 2001), 79-81.
100. G. J. Quintijn, De Hollandsche-Lijs met de Brabandsche Belij (The Hague: n.p., 1629), 122; E. Kolfin, " 'Drincken ende klincken kunje sien ter naeste plaet'. De boekillustraties van Adriaen van de Venne in Quintijns De Hollandsche-Liis met de Brabandsche-Belij (1629)," De Zeventiende Eeuw 17 (2002): 167-98; M. Keblusek, Boeken in de hofstad. Haagse boekscultuur in de Gouden Eeuw (Hilversum: Verloren, 1997), 223-33; and G. Dorren, Eenheid en verscheidenheid. De burgers van Haarlem in de Gouden Eeuw (Amsterdam: Prometheus & Bakker, 2001), 79-81.